Bị gai cột sống kiêng ăn gì, bổ sung gì cho mau khỏi?

Thực tế cho thấy, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng có thể làm giảm mức độ cơn đau, hỗ trợ phục hồi và tái tạo tổn thương ở cột sống. Nhằm giúp bệnh nhân xây dựng thực đơn ăn uống phù hợp, bài viết sau sẽ giải đáp thắc mắc Bị gai cột sống kiêng ăn gì, bổ sung gì để hỗ trợ quá trình điều trị.

Gai cột sống là bệnh xương khớp thường gặp ở người cao tuổi – đặc biệt là người bị thoái hóa cột sống và thoát vị đĩa đệm lâu năm. Bệnh lý này xảy ra khi gai xương mọc bất thường ở đốt sống, dây chằng và đĩa sụn. Hiện tượng này là phản ứng tự nhiên của cơ thể nhằm phục hồi thương tổn ở cột sống do ảnh hưởng của quá trình lão hóa hoặc do chấn thương mạnh.

Gai cột sống ít khi đe dọa đến tính mạng nhưng ảnh hưởng nhiều đến khả năng vận động, sinh hoạt và hiệu suất lao động. Tuy nhiên cho đến hiện nay, bệnh lý này vẫn chưa thể điều trị hoàn toàn. Vì vậy bên cạnh các phương pháp y tế, bác sĩ luôn khuyến khích bệnh nhân phối hợp với thói quen sinh hoạt khoa học và ăn uống điều độ để hỗ trợ làm chậm tiến triển của bệnh.

Bị gai cột sống nên kiêng ăn gì?

Thực tế cho thấy, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng có thể làm giảm mức độ cơn đau, hỗ trợ phục hồi đốt sống bị tổn thương và làm chậm quá trình thoái hóa. Bên cạnh đó, kiêng cử một số loại thực phẩm không phù hợp còn giúp kiểm soát mức độ và tần suất cơn đau bùng phát.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bị gai cột sống nên hạn chế các nhóm thực phẩm sau đây:

1. Các loại thực phẩm gây tăng cân nhanh

Thừa cân – béo phì là một trong những yếu tố thúc đẩy quá trình thoái hóa diễn ra nhanh hơn. Hơn nữa, hầu hết những trường hợp bị thừa cân – béo phì đều gặp phải các triệu chứng chèn ép dây thần kinh có mức độ nghiêm trọng như nóng rát, châm chích, rối loạn cảm giác, rối loạn tiểu tiện, tê yếu chi dưới, giảm khả năng vận động, đi lại,…

Vì vậy người bị gai cột sống và các bệnh lý xương khớp mãn tính nên kiểm soát cân nặng nhằm làm giảm áp lực lên cơ quan tổn thương, cải thiện triệu chứng đau nhức và hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa.

Bệnh nhân bị gai cột sống nên hạn chế các loại thực phẩm gây tăng cân như mì gói, khoai tây chiên, bánh kẹo, bơ đậu phộng, kem, trà sữa, thức ăn nhanh, bánh quy, socola,… Các loại thực phẩm này không chỉ gây tăng cân mà còn gây ra một số ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe như tăng cholesterol trong máu, gan nhiễm mỡ, tăng huyết áp và tiểu đường.

2. Bị gai cột sống nên kiêng ăn thịt đỏ

Thịt đỏ (thịt lợn, thịt bò, thịt cừu,…) chứa hàm lượng đạm, khoáng chất và axit amin dồi dào. Nhóm thực phẩm này có thể cải thiện cơ bắp, tăng cường sức khỏe và chống suy nhược. Tuy nhiên, người bị các vấn đề xương khớp nói chung và gai cột sống nói riêng nên hạn chế sử dụng thịt đỏ.

Nhóm thực phẩm này có thể làm tăng axit uric trong máu, kích thích phản ứng viêm và bùng phát cơn đau ở thắt lưng. Khi được nấu chín, đa phần các loại thịt đỏ đều sản sinh hydrocarbon có thể gây viêm đau ở vùng da lở loét, khớp và cột sống. Bên cạnh đó, ăn thịt đỏ thường xuyên còn làm tăng nồng độ phosphate trong máu và thúc đẩy tốc độ lão hóa của cơ thể.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bị gai cột sống có thể dùng thịt đỏ với số lượng hạn chế hoặc có thể thay thế bằng các nhóm thực phẩm giàu đạm khác như thịt trắng (thịt gà, thịt thỏ, thịt ếch), các loại đậu, cá, đậu phụ, hạt óc chó, hạnh nhân, nấm,…

3. Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, gia vị

Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, gia vị không có lợi cho sức khỏe – đặc biệt là đối với người bị gai cột sống hoặc mắc các vấn đề về xương khớp. Dầu mỡ và gia vị có thể khiến cơ thể tăng cân, mất nước, tăng huyết áp và kích thích phản ứng viêm ở đốt sống mọc gai xương.

Hơn nữa nghiên cứu từ các nhà khoa học tại Đại học Công nghệ Queensland và Đại học Nam Queensland – Úc cho thấy, chế độ ăn nhiều dầu mỡ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh xương khớp mãn tính. Nhóm nghiên cứu giải thích rằng, axit béo bão hòa trong các loại thực phẩm có xu hướng lắng đọng ở mô sụn, đĩa đệm gây rối loạn chuyển hóa khiến sụn khớp giảm đàn hồi, xơ hóa và suy yếu dần theo thời gian dài.

Do đó khi bị gai cột sống và các bệnh xương khớp mãn tính, cần tránh sử dụng các loại thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ và gia vị như dưa muối, thức ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp,… Đồng thời nên giảm lượng gia vị và dầu mỡ khi chế biến món ăn.

4. Các loại thực phẩm chế biến sẵn

Thực phẩm chế biến sẵn được ưa chuộng vì tính tiện lợi cao, giá thành phù hợp, sản phẩm đa dạng và dễ tìm mua. Tuy nhiên, nhóm thực phẩm này gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng.

Nghiên cứu cho thấy, dùng thực phẩm chế biến sẵn thường xuyên có thể gây thừa cân – béo phì, làm giảm khả năng hấp thu canxi của cơ thể và khiến xương suy yếu dần theo thời gian. Ngoài ra, các chất phụ gia, dầu thực vật và chất tạo hương vị trong các sản phẩm ăn liền còn có thể gây viêm khớp và tăng mức độ cơn đau.

Mặc dù cung cấp nhiều năng lượng nhưng hầu hết các sản phẩm chế biến sẵn chứa hàm lượng dinh dưỡng nghèo nàn. Sử dụng các sản phẩm này trong thời gian dài có thể gây suy dinh dưỡng, tăng nguy cơ mắc các bệnh về da, ung thư, tiểu đường, cao huyết áp, giảm sức khỏe, thiếu máu, gây ra các vấn đề tiêu hóa và thận.

Do đó cần tránh sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn như snack, thức ăn nhanh, thức ăn đóng hộp, xúc xích, pate, thịt xông khói,…

5. Hạn chế một số loại thức uống

Bệnh gai cột sống có thể chuyển biến theo chiều hướng xấu nếu thường xuyên dung nạp một số loại thức uống sau:

– Nước ngọt có gas:

Nước ngọt có gas là tác nhân gây thừa cân – béo phì, làm giảm khả năng hấp thu vitamin D, canxi và các chất dinh dưỡng trong cơ thể. Ngoài ra, dùng thức uống này thường xuyên còn làm tăng phosphate trong máu và thúc đẩy tốc độ thoái hóa xương khớp.

Bên cạnh đó, chất tạo ngọt, phẩm màu và hương liệu trong nước ngọt còn có thể kích thích phản ứng ứng viêm đau ở khớp gối, khớp háng và cột sống.

– Cà phê và thức uống chứa caffeine:

Cà phê và các thức uống chứa caffeine (trà) được nhiều người ưa chuộng vì hương vị thơm ngon, đem lại cảm giác thoải mái và cải thiện mức độ tập trung khi làm việc – học tập. Sử dụng cà phê đúng cách còn giúp giảm nguy cơ ung thư, tiểu đường, chống thoái hóa hệ thần kinh trung ương và ngăn ngừa sỏi mật.

Tuy nhiên, nhóm thức uống này không đem lại lợi ích đối với người bị gai cột sống. Sử dụng cà phê thường xuyên có thể làm tăng lượng canxi được đào thải qua đường tiểu. Tình trạng này kéo dài có thể khiến mô xương suy yếu, gây xẹp lún đĩa đệm và tăng mức độ chèn ép lên dây thần kinh.

– Rượu bia và đồ uống chứa cồn:

Rượu bia không chỉ gây hại cho cơ quan tiêu hóa và hệ thần kinh trung ương mà còn ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hóa và hấp thu dinh dưỡng của cơ thể. Nghiên cứu cho thấy, người thường xuyên sử dụng rượu bia bị giảm khả năng hấp thu canxi, vitamin D và các khoáng chất thiết yếu đáng kể.

Hơn nữa, cồn (ethanol), asen và các độc tố có trong rượu còn gây hư hại mao mạch, làm gián đoạn quá trình nuôi dưỡng khớp, cột sống và khiến hệ thống xương khớp suy yếu dần theo thời gian. Sử dụng thức uống này thường xuyên còn làm tăng nguy cơ bị gout – một dạng viêm khớp mãn tính có thể gây cơn đau dữ dội và đột ngột. Do đó, người bị gai cột sống không nên sử dụng rượu bia và các đồ uống chứa cồn.

Người bị gai cột sống nên bổ sung gì?

Ngoài những thực phẩm nên kiêng cử, hạn chế, người bị gai cột sống có thể bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh để phục hồi tổn thương ở cột sống, nâng cao sức khỏe, cải thiện khả năng miễn dịch và hỗ trợ làm chậm quá trình thoái hóa.

Các nhóm thực phẩm tốt cho người bị gai cột sống, bao gồm:

1. Thực phẩm giàu canxi tốt cho người bị gai cột sống

Các loại thực phẩm giàu canxi (cá hồi, sữa bò, phô mai, hàu, nghêu, tôm, mực, sữa chua, các loại đậu,…) đem lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng. Canxi là khoáng chất quan trọng chiếm đến 99% trong cấu trúc xương, móng, răng và 1% trong máu. Thiếu hụt canxi chính là nguyên nhân trực tiếp khiến xương khớp suy yếu, giòn, dễ bị tổn thương và đau nhức.

Bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi thường xuyên có thể cải thiện độ chắc khỏe, dẻo dai của cột sống, hỗ trợ giảm đau nhức, khó khăn khi vận động và giúp phục hồi các tổn thương do quá trình thoái hóa.

Tuy nhiên, sử dụng canxi dạng viên uống có thể gây lắng đọng canxi bất thường và làm nghiêm trọng triệu chứng của bệnh gai cột sống. Vì vậy, bệnh nhân nên bổ sung khoáng chất này thông qua chế độ dinh dưỡng.

2. Thực phẩm giàu vitamin D, vitamin K

Ngoài canxi, vitamin D và vitamin K cũng là thành phần thiết yếu đối với hệ thống xương khớp.

Vitamin D giúp cơ thể hấp thu tối đa canxi trong thực phẩm, thúc đẩy tái tạo mô xương, làm chậm quá trình lão hóa và cải thiện các vấn đề xương khớp mãn tính. Bệnh nhân có thể bổ sung vitamin D qua một số loại thực phẩm như sữa, ngũ cốc, cá thu, cá hồi,… hoặc có thể tắm nắng từ 5 – 10 phút trong khung giờ 7:00 – 10:00 sáng để cung cấp vitamin D cho cơ thể.

Vitamin K là một loại vitamin có khả năng hòa tan trong mỡ. Nhóm vitamin này gồm có 3 loại chính, bao gồm vitamin K1 (phylloquinone) có trong các loại rau củ màu xanh, vitamin K2 (menaquinones) được sản xuất từ lợi khuẩn có trong đường ruột và vitamin K3 (hiện nay không được sử dụng vì gây hại cho gan).

Bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin K có thể kích thích gan tổng hợp các yếu tố đông máu và giảm nguy cơ chảy máu kéo dài. Bên cạnh đó, thành phần này còn thúc đẩy Osteocalcin trong phản ứng với canxi và carboxylation nhằm tái tạo và phục hồi mô xương.

3. Bị gai cột sống nên dùng thực phẩm giàu Omega 3

Omega 3 là một trong những thành phần có lợi cho hệ thống xương khớp. Thành phần này có đặc tính kháng viêm, hỗ trợ giảm đau nhức do các vấn đề xương khớp mãn tính và làm chậm quá trình thoái hóa.

Bên cạnh đó, tiêu thụ thực phẩm giàu Omega 3 thường xuyên còn giúp cải thiện độ dẻo dai của đĩa đệm, sụn khớp và hỗ trợ phòng ngừa các bệnh viêm khớp mãn tính. Hơn nữa, nhóm thực phẩm này còn giúp ngăn ngừa bệnh lý tim mạch, cải thiện hoạt động của não bộ và điều hòa huyết áp.

Một số loại thực phẩm giàu Omega 3 bao gồm cá thu, cá hồi, dầu ô liu, các loại đậu, các loại hạt, quả bơ, dầu hạt hướng dương, hạt bí, hạt lanh,…

4. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa thường có trong rau củ, đậu và một số loại trái cây. Thành phần này có tác dụng tiêu trừ gốc tự do, phá hủy các enzyme gây ra quá trình tiêu xương và bảo vệ cơ thể. Ngoài ra, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa còn có đặc tính kháng viêm, giảm đau và làm chậm quá trình thoái hóa xương khớp.

Vì vậy người bị gai cột sống nên bổ sung các loại thực phẩm chứa chất oxy hóa dồi dào như hạt hồ đào, nam việt quất, dâu tây, quả lựu, rau bina, cải xoăn, hạt óc chó, hạt hạnh nhân, việt quất, atiso, mâm xôi, bắp cải tím, khoai lang,… vào chế độ ăn hằng ngày.

5. Thực phẩm có tác dụng chống viêm

Polyphenol trong thực phẩm có khả năng chống viêm tự nhiên. Do đó ngoài việc sử dụng thuốc, bác sĩ thường khuyến khích bệnh nhân mắc các vấn đề xương khớp mãn tính nên tăng cường bổ sung các loại thực phẩm có tác dụng kháng viêm như cà chua, cam, dầu ô liu, hạt óc chó, hạnh nhân, cá thu, cá hồi, dâu tây, anh đào,…

Thực tế cho thấy, thực phẩm có đặc tính chống viêm thường chứa hợp chất chống oxy hóa dồi dào. Vì vậy ngoài khả năng giảm đau nhức, nhóm thực phẩm này còn hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa, bảo vệ hệ thống xương khớp, duy trì sức khỏe tổng thể và làm chậm tiến triển của bệnh gai cột sống.

Một số lưu ý khi điều trị gai cột sống

Gai cột sống là bệnh xương khớp mãn tính, tiến triển dai dẳng và hầu như không thể điều trị hoàn toàn. Vì vậy khi điều trị bệnh lý này, cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Chỉ điều trị y tế khi gai cột sống gây đau nhức, tê bì, khó chịu, tê cứng cột sống và làm giảm khả năng vận động.
• Nên đa dạng các nhóm thực phẩm trong bữa ăn hằng ngày nhằm cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và nguồn năng lượng cần thiết cho cơ thể.
• Đối với những trường hợp thừa cân – béo phì, nên tăng cường bổ sung rau xanh, trái cây, các loại đậu và nhóm thực phẩm ít năng lượng. Đồng thời nên tập thể dục thường xuyên để kiểm soát cân nặng và làm giảm áp lực lên cột sống.
• Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, người bị gai cột sống nên thực hiện các bài tập vật lý trị liệu, nghỉ ngơi hợp lý, giảm căng thẳng, tránh mang vác nặng, làm việc quá sức,…
• Đối với trường hợp gai xương có kích thước lớn và chèn ép nghiêm trọng lên các cơ quan xung quanh, có thể cân nhắc phẫu thuật nếu cần thiết.

Bài viết đã giải đáp thắc mắc “Bị gai cột sống nên kiêng ăn gì, bổ sung gì để hỗ trợ điều trị?”. Hy vọng qua những thông tin trên, bệnh nhân có thể xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học nhằm cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng cường độ dẻo dai của cột sống và hỗ trợ hiệu quả của các phương pháp y tế.