Viêm họng hạt là gì? Nguyên nhân, Triệu chứng, Cách điều trị

Viêm họng hạt là bệnh lý đường hô hấp xảy ra khi chứng viêm họng đã chuyển sang thể mãn. Mọi lứa tuổi có thể bị mắc bệnh tuy nhiên trẻ nhỏ, người già, những người có cơ địa yếu là đối tượng dễ bị bệnh hơn cả. Người bệnh nếu không phát hiện sớm và tuân theo phác đồ điều trị có thể phải đối mặt với hệ quả nguy hiểm như: viêm phổi, viêm phế quản, viêm tai giữa cấp hay thậm chí là ung thư vòm họng. 

Viêm họng hạt là gì, bệnh có nguy hiểm không?

Viêm họng hạt là tình trạng bệnh viêm họng kéo dài và tái phát nhiều lần. Vùng hầu họng và amidan bị viêm nhiễm làm cho các tế bào lympho phát làm việc quá độ gây ra hiện tượng bị phình to và hình thành các hạt. Hạt viêm này xuất hiện sau thành cổ với kích thước to nhỏ khác nhau có thể bằng hạt ngô, đỗ chúng sẽ kích thích vào vùng họng gây ra những hiện tượng đau rát khó chịu. 

Bệnh viêm họng nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời sẽ dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng như: 

• Cổ họng bị áp xe, sưng tấy, viêm amidan
• Mắc thêm bệnh về tai mũi họng: Viêm xoang mũi, viêm tai giữa, viêm phổi, viêm phế quản.
• Có thể hệ lụy tới bộ phận khác như: Thấp tim, viêm cầu thận, viêm khớp,…
• Nhiều trường hợp bị nhiễm trùng máu cần điều trị nhanh
• Nguy hiểm nhất có thể làm tăng nguy cơ ung thư vòm họng. 

Chính vì vậy, người bệnh cần tìm hiểu kiến thức bệnh, phát hiện và điều trị sớm, đúng cách để hạn chế thấp nhất những biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm họng.

Viêm họng hạt triệu chứng như thế nào? Phân loại cấp bệnh

Triệu chứng đặc trưng nhất của viêm họng nổi hạt là cảm giác đau rát, ngứa cổ họng đặc biệt vào sáng sớm và đêm. Thêm vào đó người bệnh cũng cần chú ý với những dấu hiệu đi kèm như:

• Sốt cao từ 38 – 40 độ C
• Gặp khó khăn khi nhai nuốt, chán ăn hoặc ăn không ngon
• Luôn có cảm giác vướng víu bên trong cổ họng nên muốn khạc nhổ
• Người mệt mỏi, đau nhức có thể kèm theo sổ mũi, nhức đầu.
• Há miệng thấy xuất hiện mảng xám hoặc màu trắng ở cổ họng.
• Họng xuất hiện hạt li ti có kích thước khác nhau.
• Ho khan, ho có đờm 
• Hơi thở bỗng dưng có mùi hôi.

Tùy theo triệu chứng gặp phải, viêm họng hạt được chia thành 2 thể: viêm họng hạt cấp tính và viêm họng hạt mãn tính:

• Viêm họng thể cấp tính: Là thời gian đầu khởi bệnh, bệnh mới bắt đầu tiến triển. Các triệu chứng ho rát, ngứa cổ họng, dịch đờm hay hạt viêm li ti vẫn ở mức độ nhẹ. Nếu người bệnh phát hiện sớm và giữ gìn cũng như dùng thuốc phù hợp có thể điều trị khỏi bệnh ngay. 
• Viêm họng hạt mãn tính: Đây được xem là thời kỳ “quá độ” của thể cấp, kéo dài trên 3 tuần và lúc này các triệu chứng gặp phải cũng nghiêm trọng hơn. Ở thể mãn tính người bệnh đã nhờn thuốc nên điều trị sẽ khó hơn, dễ tái phát và nếu không trị triệt để sẽ phải đối mặt với biến chứng nguy hiểm. 

Nguyên nhân gây viêm họng hạt

Bệnh viêm họng có hạt là bệnh hô hấp phổ biến ở nước ta. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do việc chủ quan trong điều trị viêm họng. Bệnh tái đi tái lại nhiều lần, chuyển sang mãn tính và dẫn đến viêm họng hạt. Ngoài ra,  nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng này bao gồm:

• Nguyên nhân trực tiếp: Cơ thể bị vi khuẩn, virus xâm nhập, chúng sẽ tấn công vào tế bào niêm mạc họng trước, sau đó bắt đầu phát triển và lây lan. Lúc này Lympho phải làm việc liên tục dẫn tới “kiệt sức”, không còn khả năng kháng lại vi khuẩn, virus dẫn tới bệnh viêm họng hạt. 
• Nguyên nhân gián tiếp: Do thói quen ăn uống, thường xuyên sử dụng rượu bia, chất kích thích, đồ cay nóng. Hoặc người bệnh phải làm việc hay sinh sống trong môi trường bị ô nhiễm bởi bụi bẩn, hóa chất độc hại. 
• Nguyên nhân do bệnh lý: Những người bị mắc chứng trào ngược dạ dày, suy gan, rối loạn dạ dày, viêm mũi dị ứng,… dễ bị viêm họng hạt. 

Cách chẩn đoán bệnh

Để đưa ra chẩn đoán chính xác có bị viêm họng hạt hay không bạn nên tới thăm khám tại cơ sở y tế uy tín. Các bác sĩ sẽ dựa theo các biểu hiện lâm sàng như:

• Sốt cao đột ngột, toàn thân đau nhức
• Cổ họng đau rát, ngứa, ho khan, ho có đờm
• Thấy vướng víu cổ họng, thường xuyên muốn khạc nhổ
• Niêm mạc họng đỏ, sưng viêm, xuất hiện hạt nhỏ lấm tấm với kích thước khác nhau
• Có thể có thêm mủ trắng khi bệnh đã chuyển giai đoạn nặng. 

Cách điều trị viêm họng hạt

Để chữa dứt điểm viêm họng hạt người bệnh cần kiên trì và điều quan trọng là tìm được đúng phương pháp chữa đúng bệnh. Hiện nay có 3 phương pháp mọi người thường sử dụng:

Điều trị viêm họng hạt theo Tây y

Cuộc sống hiện đại, y tế cũng phát triển nhanh chóng, điều trị viêm họng hạt theo Tây y được nhiều người lựa chọn bởi tính phổ biến và tiện lợi của nó. 

Đơn thuốc điều trị viêm họng hạt

Các bác sĩ sẽ tùy theo tình trạng thực tế của người bệnh để đưa ra đơn thuốc điều trị viêm họng hạt phù hợp, gồm có:

• Thuốc kháng sinh: Khi xác định nguyên nhân viêm họng hạt do sự xâm nhập của vi khuẩn các bác sĩ sẽ kê thuốc kháng sinh để kháng lại sự phát triển của vi khuẩn. Một số loại thuốc thường gặp như: nhóm thuốc beta-lactam và nhóm thuốc macrolid.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Dùng paracetamol, aspirin để giảm các triệu chứng sốt, đau rát họng.
• Thuốc kháng viêm: Dùng ibuprofen, diclophenac… có tác dụng thuyên giảm cảm giác sưng, nóng, đỏ, đau. Với tình trạng bệnh nặng hơn các bác sĩ sẽ kê thêm thuốc prednisolon, dexamethason, betamethason. 
• Dung dịch súc miệng: Có thể là các chất kháng khuẩn, kháng viêm để loại bỏ vi khuẩn gây hôi miệng. 

Để nhanh khỏi bệnh khi điều trị bằng thuốc Tân dược, người bệnh cần tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị của bác sĩ. Lưu ý một số thành phần thuốc có thể gây kích ứng với trẻ nhỏ, người già, phụ nữ đang cho con bú, do đó cần hỏi kỹ ý kiến của bác sĩ trước khi dùng. 

Can thiệp ngoại khoa 

Đối với trường hợp bệnh nặng hoặc khi người bệnh có nhu cầu bác sĩ sẽ thực hiện can thiệp ngoại khoa bằng việc đốt hạt. Tùy theo tình trạng bệnh bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp đốt điện lạnh, sử dụng tia laser hoặc phương pháp đốt hạt sử dụng hóa chất.

Cách điều trị viêm họng hạt tại nhà

Trong dân gian mọi người lưu truyền những bài thuốc chữa viêm họng hạt tại nhà sử dụng những nguyên liệu sẵn có. Bạn có thể tham khảo một số bài thuốc sau đây:

Cách chữa viêm họng hạt bằng mật ong

Mọi người có thể sử dụng mật ong nguyên chất hoặc kết hợp mật ong với một số nguyên liệu khác để điều trị bệnh. 

• Mật ong cùng nước ấm: Sử dụng 2 – 3 thìa cà phê mật ong pha cùng 300ml nước ấm. Khuấy đều để uống sẽ làm xoa dịu vùng cổ họng. 
• Mật ong cùng gừng tươi: Gừng cạo vỏ, rửa sạch sau đó xay giã nhuyễn chắt lấy nước. Pha nước cốt gừng vừa lọc được cùng mật ong, thêm chút nước ấm để uống giúp giảm cảm giác đau rát họng.
• Mật ong cùng chanh đào: Chuẩn bị 1 cân chanh đào rửa sạch, ngâm muối để sạch khuẩn, nửa cân đường phèn và 1 lít mật ong nguyên chất. Chanh đào cắt lát thành từng miếng mỏng, không bỏ hạt sau đó cho 3 thứ vào một hũ thủy tinh. Cứ một lớp chanh bạn lại thêm một lớp đường phèn cho tới khi hết. Ngâm trong thời gian khoảng 2 tháng rồi bỏ ra sử dụng. Mỗi ngày uống 1 – 2 thìa mật ong chanh đào sẽ cải thiện được tình trạng bệnh. 

Chữa viêm họng hạt bằng gừng

Tương tự như mật ong, những bài thuốc chữa viêm họng từ gừng cũng rất đa dạng.

• Gừng kết hợp củ cải trắng: Gừng cạo vỏ, rửa sạch, cắt thành từng lát mỏng. Củ cải trắng gọt vỏ, rửa sạch với muối loãng cắt thành miếng nhỏ. Giã nát hỗn hợp gồm gừng và củ cải sau đó chắt lấy nước. Sử dụng nước cốt uống đều đặn ngày 2 lần và sáng tối. Súc miệng bằng nước ấm sau uống. 
• Gừng và muối trắng: Gừng đem cạo vỏ, rửa sạch rồi cắt thành lát nhỏ. Giã nhuyễn gừng cùng muối sau đó cho hỗn hợp trên vào miệng ngậm khoảng 3 phút. Dùng đều đặn mỗi ngày 2 lần. Hoặc có thể pha thêm 100 ml nước ấm để uống thành từng ngụm nhỏ mỗi ngày.
• Gừng tươi và rẻ quạt: Đem rửa sạch gừng và lá rẻ quạt, thái thành lát mỏng, nhỏ. Ngậm hỗn hợp trên và nhai nhẹ trong miệng khoảng 5 phút, có thể nuốt luôn cả bã. Ngày kiên trì thực hiện 2 lần, các triệu chứng viêm họng hạt sẽ giảm dần. 

Ngoài mật ong và gừng, bệnh nhân cũng có thể bỏ túi thêm một số bài thuốc chữa viêm họng có hạt từ nguyên liệu sẵn có như:

Ngậm tỏi: Bóc 1 tép tỏi sau đó thái thành từng lát mỏng. Dùng phần tỏi vừa cắt ngậm và nhai nhẹ để thành phần tỏi thẩm thấu vào bên trong niêm mạc. Bạn cũng có thể nướng chín tỏi rồi ăn sẽ cải thiện được chứng đau rát cổ họng đáng kể. 

Sử dụng trà bạc hà: Bạc hà có tính thanh nhiệt, giải độc, tăng cường đề kháng. Chuẩn bị 1 nắm lá bạc hà tươi rửa sạch, để ráo nước. Sau đó đem giã nát bạc hạc rồi hãm với nước sôi khoảng 10 phút. Thêm chút nước cốt chanh và uống từng ngụm nhỏ giúp giảm viêm, phục hồi tổn thương các mô họng.

Ăn cháo tía tô: Rửa sạch tía tô rồi thái nhỏ. Ninh 100g gạo và nấu cháo, cho tía tô vào cháo. Có thể thêm 1 quả trứng gà cho dễ ăn và bồi bổ thêm dinh dưỡng cho cơ thể. 

Sử dụng mẹo chữa viêm họng hạt bằng dân gian khá đơn giản tuy nhiên phương pháp này không thể điều trị dứt điểm viêm họng hạt mà chỉ có công dụng hỗ trợ trong quá trình điều trị.

Bài thuốc Đông y điều trị viêm họng hạt

Nếu thuốc tây y chỉ có tác dụng giảm triệu chứng và có thể gây ra một số tác dụng phụ không tốt, mẹo chữa dân gian chỉ phù hợp với trường hợp nhẹ thì Đông y được đánh giá là giải pháp phù hợp và tốt nhất cho người viêm họng hạt mãn tính, kéo dài. Theo bác sĩLê Phương, nguyên PGĐ Bệnh viện YHCT Hà Đông:

“Viêm họng hạt là dạng viêm họng mãn tính tương đối khó điều trị. Người bệnh sử dụng các phương pháp chỉ tác động vào triệu chứng thì bệnh sẽ tái phát nhanh chóng. Cách tốt nhất để loại bỏ viêm họng hạt hoàn toàn là loại bỏ tận gốc, căn nguyên dẫn đến bệnh.

Đông y cho rằng, viêm họng hạt là tình trạng phế phổi bị suy yếu do tác động của phong nhiệt, âm dương mất cân bằng. Do vậy, muốn điều trị dứt điểm viêm họng hạt thì cần khai thông Phế khí, triệt tiêu viêm nhiễm. Đồng thời cân bằng âm dương, phục hồi chính khí để ngăn ngừa các tác nhân khiến bệnh tái phát trở lại”.

Bài thuốc trị thể ngoại cảm phong hàn với chứng đau rát họng, sưng tấy, nghẹt mũi, khàn tiếng gồm có: Phòng phong, sài hồ, xuyên khung, cát cánh, tiền hồ, chỉ xác,… mỗi thứ 12 gam; 7 lát gừng tươi, 10 lá bạc hà. Đem hỗn hợp trên sắc cùng 11,5 lít nước. Đun nhỏ tới khi thuốc cạn còn 120ml thì tắt bếp. Thuốc chia nhỏ, đóng vào chai uống mỗi ngày 1 thang. 

Bài thuốc kịch độc thời khí trị chứng nghẹn khi nuốt, cổ họng khô rát, đau dữ dội gồm có: 10 gam cam thảo kết hợp bạch linh, ngưu bàng tử, bạch thược, cát cánh, hoàng cầm, phòng phong, thăng ma mỗi thứ 12 gam, thêm 10 gam nhân sâm. Thêm 1 lát gừng tươi cùng 1,2 lít nước đem sắc thuốc. Sắc cạn lấy 120ml chia thành 5 lần uống trong ngày. 

Bài thuốc kinh dương minh tích nhiệt loại bỏ chứng nóng rát trong yết hầu, sốt cao, mệt mỏi, táo bón. Các thành phần thuốc gồm có: 10 gam chi tử, liên kiều, hoàng cầm và bạc hà kết hợp với cam thảo và đại hoàng mỗi thứ 20 gam. Ngoài bạc và và mang tiêu đem những thứ còn lại sao giòn rồi tán mịn. Mỗi lần sắc thuốc lấy 4g thuốc bột kết hợp cùng bạc hà và mang tiêu. 

BÀI THUỐC THANH HẦU BỔ PHẾ THANG TRỊ DỨT ĐIỂM VIÊM HỌNG HẠT

Một trong những bài thuốc ứng dụng tốt nhất nguyên lý điều trị viêm họng của Đông y phải kể đến bài thuốc nam dược THANH HẦU BỔ PHẾ THANG của Trung tâm Đông y Việt Nam. Bài thuốc là kết quả của công trình nghiên cứu “Chữa viêm họng bằng bài thuốc y học cổ truyền” được thực hiện bởi các bác sĩ của Trung tâm Thừa kế và Ứng dụng Đông y Việt Nam.

Thanh hầu bổ phế thang chữa viêm họng là bài thuốc được phát triển theo nguyên lý BỔ CHÍNH KHU TÀ trong Đông y với cơ chế tác động bổ trước công sau, phù hợp dùng cho mọi đối tượng.

Bài thuốc lựa chọn sử dụng các thảo dược có tác dụng chủ yếu quy vào các tạng Phế, Thận, Tỳ Can nhằm:

• Loại bỏ gốc bệnh: Phục hồi và điều dưỡng công năng của tạng phủ, đẩy lùi ngoại tà gây bệnh và nội tà tự sinh.
• Triệt tiêu triệu chứng: Thanh Phế, khai thông khí, lợi hầu, hóa ứ, trục đàm, trừ ho, tiêu viêm, tiêu mủ.
• Dự phòng bệnh: Giải độc cơ thể, tăng cường chính khí giúp ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể.

Ngoài cơ chế ưu việt, Thanh hầu bổ phế thang còn sở hữu nhiều điểm cộng lớn về chất lượng dược liệu. Thành phần của bài thuốc đều được là nam dược sạch, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các cây thuốc đều được trồng và thu hái trực tiếp tại các vườn biệt dược theo tiêu chuẩn GACP – WHO của Trung tâm Đông y Việt Nam.

Mỗi vùng biệt dược như Quảng Ninh, Hà Nội, Hưng Yên, Hòa Bình… sẽ là vùng chuyên canh trồng một số cây thuốc phù hợp, giúp phát huy dược tính và hạn chế độc tính gây hại. Quá trình phát triển dược liệu có sự phối hợp và giám sát của nhiều cơ quan như Viện Dược liệu, Khoa Đông y thực nghiệm – Bệnh viện Y học cổ truyền.

Ngoài ra, tất cả thành phần đều được kiểm nghiệm độc tính tại Trung tâm Phòng chống độc của Học viện Quân y và cho kết quả an toàn tuyệt đối. Cho nên người bệnh có thể an tâm sử dụng Thanh hầu bổ phế thang mà không lo gặp tác dụng phụ.

Thậm chí, việc sử dụng thuốc lâu dài còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Bởi bài thuốc có nhiều thảo dược bổ khí, dưỡng huyết, thanh nhiệt, giải độc giúp điều dưỡng cơ thể. Đối với những người có sức đề kháng kém như trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, Thanh hầu bổ phế thang là phương thuốc lý tưởng vì vừa trị bệnh vừa phòng bệnh do cải thiện được cơ địa, nâng cao sức đề kháng.

Hiệu quả của Thanh hầu bổ phế thang không chỉ được thể hiện ở những con số hơn 20.000 người bệnh sử dụng. Chính những người bệnh đã từng trải nghiệm và phản hồi về bài thuốc mới là minh chứng rõ ràng nhất. Theo bạn Công Tuấn Phan – bệnh nhân bị viêm họng hạt mãn tính nhiều năm chia sẻ:

“Thấy nhiều người giới thiệu về thuốc Thanh hầu bổ phế thang. Mình tìm hiểu và biết đến Trung tâm Thừa kế và Ứng dụng Đông y có thuốc chuyên trị bệnh này. Mình bốc máy gọi điện thử thì được bác sĩ Lê Phương tư vấn về bệnh và thuốc điều trị rất rõ ràng.

Nghe tư vấn rất tận tình và chuyên môn cao. Nên mình thử đặt một liệu trình uống xem thế nào. Quả không uổng công mình tìm hiểu, uống trong 1 tháng thấy đỡ bao nhiêu, hết khô cổ và các hạt cảm giác nhỏ đi.

Uống tiếp tháng thứ 2 thì khỏi hẳn luôn. Mình cứ để im theo dõi xem bệnh thế nào nhưng trộm vía là mấy tháng sau vẫn ok. Mình dừng thuốc 1 năm rồi giờ họng chưa bị viêm nặng lần nào, có lúc khó chịu tí mình ngậm nước muối là hết luôn. mình chia sẻ để ai mà như mình thì tìm đến đây mà chữa”.

Ngoài chia sẻ này, trên nhiều trang tin và diễn đàn sức khỏe, còn có vô vàn người bệnh phản hồi tốt về bài thuốc. Tuy nhiên, cũng không ít người nghi ngờ “Liệu có hiệu quả đến vậy hay không”. Dù vậy, những nghi ngại này đều được xóa bỏ khi các chuyên gia trong lĩnh vực cũng đã lên tiếng.

Theo Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyến Lan, Nguyên Trưởng khoa Khám bệnh của Bệnh viện YHCT Trung ương:

Viêm họng hạt kiêng gì, ăn gì để nhanh khỏi bệnh?

Để có kết quả điều trị tốt, ngoài tuân thủ theo nguyên tắc điều trị, người bệnh cần kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý để tăng sức đề kháng cho cơ thể.

Thực phẩm nên bổ sung

• Đồ xay nhuyễn, mềm: Súp, cháo giúp việc nhai nuốt dễ dàng hơn. 
• Rau củ quả nhiều vitamin A, C, E: dâu tây, đu đủ, chuốt, quả kiwi, súp lơ,…
• Thực phẩm giàu kẽm: ngao, sò, ốc, rau chân vịt, củ cải trắng, nấm,… giúp kích thích quá trình trao đổi chất, ngăn chặn sự tấn công củ virus, vi khuẩn. 
• Uống nhiều nước, không để cổ họng bị khô.

Viêm họng hạt nên kiêng

Thực phẩm có tính axit: Nhiều người khi bị đau rát họng hay ăn cam, bưởi, quýt tuy nhiên điều này là phản khoa học bởi trong những loại quả này có tính axit sẽ làm tăng nguy cơ phát triển của các triệu chứng. 

Thức ăn cay nóng: Thực phẩm có ớt, cà ri, hạt tiêu như xúc xích, kim chi,… sẽ khiến tình trạng viêm họng hạt trở nên nghiêm trọng hơn. 

Thực phẩm giàu chất béo: Các loại thịt đỏ và sản phẩm từ sữa sẽ không tốt cho những người bị viêm họng hạt bởi nó sẽ gây ức chế hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Thực phẩm thô: Bánh mì nướng, salad chưa nấu chín có kết cấu thô sẽ làm trầy xước niêm mạc vòm họng gây ra các triệu chứng đau hơn.

Phòng ngừa viêm họng hạt tái phát 

Sau khi điều trị viêm họng người bệnh cần tuân thủ những biện pháp sau đây để ngăn ngừa bệnh tái phát: 

• Vệ sinh răng miệng thường xuyên bằng cách đánh răng, súc miệng bằng nước sát khuẩn, nước muối sinh lý. 
• Cung cấp đủ nước mỗi ngày. Không ăn hoặc uống đồ quá lạnh.
• Không sử dụng chất kích thích như: thuốc lá, ma túy, rượu bia, cà phê,…
• Thay đổi thói quen làm việc để tránh stress, căng thẳng.
• Hạn chế làm việc trong môi trường bụi bẩn hay thường xuyên phải tiếp xúc với chất hóa học.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài

Viêm họng hạt là bệnh lý có nhiều diễn biến phức tạp và nguy hiểm. Vì vậy người bệnh cần sớm đi thăm khám nếu có triệu chứng. Hy vọng bài viết trên đây có thể giúp các bạn chủ động hơn trong việc nhận biết, chữa và phòng tránh bệnh viêm họng hạt.

Bài đọc thêm: 

• Viêm họng cấp tính: Dấu hiệu và cách điều trị triệt để
• Viêm họng mủ: Nguyên nhân và cách điều trị ngăn biến chứng
• Viêm họng NẶNG MẤY CŨNG KHỎI nhờ bài thuốc KẾT TINH từ 50 thảo dược