Loét bờ cong nhỏ dạ dày nguy hiểm không? Cách chữa hiệu quả

Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày là một trong những dạng viêm loét dạ dày khá phổ biến. Khác với viêm loét bờ cong lớn, bệnh lý này chủ yếu xảy ra do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori và lạm dụng thuốc giảm đau, chống viêm. Ổ viêm loét ở bờ cong nhỏ có thể tiến triển dần theo thời gian gây tổn thương thành dạ dày nghiêm trọng, dẫn đến xuất huyết, thủng và tăng nguy cơ ung thư.

Loét bờ cong nhỏ dạ dày là gì?

Loét bờ cong nhỏ dạ dày đề cập đến tình trạng viêm, tổn thương và loét ở niêm mạc bờ cong nhỏ (bờ cong bé). Thông thường, viêm loét xảy ra chủ yếu ở phần hang vị (bờ cong lớn) vì bộ phận này nằm ngang hoàn toàn và diện tích tiếp xúc với thức ăn lớn.

Tuy nhiên, niêm mạc bờ cong nhỏ cũng có thể bị loét do một số nguyên nhân khác nhau. Theo các chuyên gia, bờ cong nhỏ ít chịu áp lực từ việc tiêu hóa thức ăn nên nguyên nhân chính gây tổn thương ở vị trí này chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (chiếm khoảng 90%) và lạm dụng thuốc. Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt không phù hợp chỉ đóng vai trò tác động trong cơ chế bệnh sinh.

Hiện nay, điều trị loét bờ cong nhỏ phụ thuộc trực tiếp vào nguyên nhân gây bệnh (do vi khuẩn Hp và các nguyên nhân thông thường). Nếu điều trị sớm và đúng cách, ổ viêm loét ở dạ dày sẽ được phục hồi và lành hẳn chỉ sau một thời gian ngắn. Trong trường hợp không xử lý sớm, vết loét ở bờ cong nhỏ có thể tiến triển theo chiều hướng tiêu cực và gây ra nhiều biến chứng nặng nề.

Nguyên nhân gây viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày

Viêm loét bờ cong nhỏ xảy ra khi dạ dày tăng tiết axit khiến màng nhầy bao quanh niêm mạc bị phá vỡ, dẫn đến hiện tượng ăn mòn và tổn thương mô dạ dày.

Các nguyên nhân có thể kích thích dạ dày sản sinh axit và gây loét bờ cong nhỏ, bao gồm:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Nhiễm vi khuẩn Hp là nguyên nhân chủ yếu gây viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày (chiếm khoảng 90% trường hợp). Vi khuẩn này có thể xâm nhập vào cơ thể do ăn thực phẩm nhiễm khuẩn và tiếp xúc thân mật với người mắc bệnh. Khi sinh sống ở dạ dày, vi khuẩn Hp bài tiết độc tố gây phá vỡ màng nhầy bảo vệ và kích thích phản ứng viêm ở niêm mạc.
• Lạm dụng thuốc: Các loại thuốc giảm đau, chống viêm như corticoid, NSAID,… có cơ chế ức chế enzyme cyclooxygenase nhằm ngăn chặn quá trình sinh tổng hợp chất gây viêm prostaglandin. Tuy nhiên quá trình này khiến niêm mạc dạ dày bị tổn thương do dịch vị xâm lấn và ăn mòn. Trong trường hợp sử dụng liều cao, thành dạ dày có thể bị loét nặng và dẫn đến xuất huyết tiêu hóa.

Ngoài những nguyên nhân trên, loét bờ cong nhỏ dạ dày còn có thể khởi phát nếu có các yếu tố thuận lợi sau:

• Nghiện rượu bia: Cồn (ethanol) trong rượu bia có khả năng ăn mòn thực quản và niêm mạc dạ dày. Thường xuyên dung nạp rượu bia có thể khiến màng nhầy bị phá hủy, tăng nồng độ axit trong dịch vị và kích thích phản ứng viêm ở bờ cong nhỏ. Ngoài ra, thói quen này còn làm tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa, táo bón và thủng dạ dày.
• Căng thẳng kéo dài: Căng thẳng thường xuyên có thể gây rối loạn chức năng của hệ thần kinh não – ruột. Hệ thần kinh bị rối loạn có khả năng kích thích dạ dày co bóp và tăng tiết dịch vị bất thường. Các tác động này chính là yếu tố thuận lợi thúc đẩy quá trình ăn mòn và xâm lấn niêm mạc.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ngoài ra, nguy cơ loét bờ cong nhỏ dạ dày cũng có thể tăng lên nếu có các thói quen ăn uống không lành mạnh như sử dụng thức ăn nhanh, gia vị cay nóng, không nhai kỹ trước khi nuốt, thường xuyên bỏ bữa, ăn quá khuya, ăn uống quá mức, vận động ngay sau khi ăn,…

Triệu chứng nhận biết loét bờ cong nhỏ dạ dày

Triệu chứng của loét bờ cong nhỏ dạ dày phụ thuộc vào mức độ tổn thương của niêm mạc, chế độ ăn uống và thể trạng của từng trường hợp. Tương tự như các dạng viêm loét dạ dày khác, loét bờ cong nhỏ có triệu chứng không điển hình và dễ nhầm lẫn với một số vấn đề ở đường tiêu hóa trên.

Các triệu chứng thường gặp của loét bờ cong nhỏ dạ dày, bao gồm:

• Đau vùng thượng vị (bùng bụng nằm trên rốn)
• Cơn đau thường xuất hiện khi bụng đói hoặc khi ăn quá no. Ở một số ít trường hợp, dạ dày có thể co bóp quá mức khiến cơn đau lan tỏa ra toàn bộ vùng xương ức hoặc thậm chí lan tỏa ra vùng lưng
• Khi nằm hoặc ngồi gập người nhận thấy mức độ đau thuyên giảm đáng kể
• Thường có cảm giác buồn nôn hoặc nôn mửa, đặc biệt là sau khi ăn hoặc sau khi ngủ dậy
• Trong trường hợp loét nặng, cơn đau có thể phát sinh khi thời tiết thay đổi đột ngột, căng thẳng hoặc khi gặp dư chấn tinh thần mạnh
• Đau dạ dày do loét bờ cong nhỏ có xu hướng âm ỉ đến dữ dội và tiến triển dai dẳng dẫn đến chứng ăn ngủ kém, người xanh xao, mệt mỏi, hay cáu gắt,…

Các triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với viêm loét hang vị dạ dày, loét hành tá tràng và một số bệnh lý tiêu hóa khác.

Loét bờ cong nhỏ dạ dày nguy hiểm không?

Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày là bệnh lý tương đối phổ biến. Mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng bệnh lý này ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động ăn uống, khả năng hấp thu dinh dưỡng, chất lượng giấc ngủ và hiệu suất lao động – học tập.

 

Tổn thương ở bờ cong nhỏ dạ dày có thể thuyên giảm và phục hồi hoàn toàn nếu điều trị tích cực và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên trong trường hợp chủ quan, lơ là trước các biểu hiện bất thường của cơ thể, ổ viêm loét có thể tiến triển dần theo thời gian và gây ra các biến chứng nghiêm trọng như:

• Xuất huyết dạ dày: Xuất huyết dạ dày là biến chứng thường gặp của viêm loét dạ dày tá tràng nói chung và loét bờ cong nhỏ dạ dày nói riêng. Biến chứng này xảy ra khi ổ viêm loét tiến triển nặng khiến tĩnh mạch bị vỡ và chảy máu. Khi nhận thấy tình trạng nôn mửa ra máu tươi hoặc dịch nôn có màu bã cà phê, cần chủ động đến bệnh viện để được thăm khám và xử lý kịp thời. Trong một số trường hợp, xuất huyết dạ dày có thể diễn tiến nhanh chóng, phức tạp gây mất máu nhiều và tử vong.
• Thủng dạ dày: Thủng dạ dày là tình trạng thành dạ dày bị tổn thương và ăn mòn hoàn toàn do quá trình loét tiến triển nặng. Biến chứng này có mức độ rất nghiêm trọng và cần được xử lý trong thời gian sớm nhất. Dấu hiệu nhận biết thủng dạ dày, bao gồm cơn đau dạ dày xuất hiện đột ngột, đau quặn và mức độ đau dữ dội, đi kèm với buồn nôn, ói mửa liên tục,…
• Tăng nguy cơ ung thư: Loét hang vị có nguy cơ xuất huyết và thủng cao nhưng tỷ lệ ung thư hóa thấp. Ngược lại, hiện tượng loét ở bờ cong nhỏ ít có khả năng chảy máu, thủng và mức độ đau nhẹ hơn nhưng tỷ lệ ung thư hóa cao – đặc biệt là với những ổ viêm loét tiến triển hơn 10 năm.
• Thể trạng suy nhược: Loét bờ cong nhỏ dạ dày khiến chức năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng của cơ thể bị suy giảm. Hơn nữa, các triệu chứng của bệnh gây ra không ít phiền toái khi ăn uống, sinh hoạt, lao động và ngủ nghỉ. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể tiến triển dai dẳng khiến cơ thể suy nhược, sụt cân và mệt mỏi.

Chẩn đoán viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày

Tương tự các bệnh lý dạ dày khác, chẩn đoán loét bờ cong nhỏ bao gồm thăm khám lâm sàng và một số kỹ thuật cận lâm sàng khác. Sau khi thu thập triệu chứng, tiền sử cá nhân và gia đình, bác sĩ sẽ chỉ định một số kỹ thuật chẩn đoán sau:

• Chụp dạ dày với thuốc cản quang: Chụp dạ dày với thuốc cản quang giúp bác sĩ xác định vị trí và kích thước ổ viêm loét. Khi thực hiện kỹ thuật này, cần nhịn ăn khoảng 8 tiếng đồng hồ và tránh sử dụng các thức uống có màu như nước ngọt, cà phê, rượu bia,…
• Nội soi dạ dày: Nội soi dạ dày là kỹ thuật chính trong chẩn đoán các bệnh lý ở dạ dày. Kỹ thuật này được thực hiện bằng cách đưa thiết bị nội soi qua đường miệng, xuống thực quản và dạ dày. Camera từ thiết bị này giúp bác sĩ quan sát niêm mạc dạ dày và xác định ổ viêm loét. Ngoài ra khi nội soi, bác sĩ có thể sinh thiết mô để xác định nguyên nhân gây bệnh (vi khuẩn Hp) và loại trừ nguy cơ ác tính (ung thư).
• Xét nghiệm vi khuẩn Hp: Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm vi khuẩn Hp, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện một số kỹ thuật xét nghiệm như xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, test hơi thở,… Nếu các xét nghiệm này cho kết quả dương tính, bác sĩ buộc phải nuôi cấy vi khuẩn và làm kháng sinh đồ.

Các phương pháp điều trị viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày

Mục tiêu của điều trị loét bờ cong nhỏ dạ dày là giảm cơn đau, phục hồi ổ viêm loét và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong trường hợp dương tính với vi khuẩn Hp, phải tiến hành phác đồ điều trị sớm để tiệt trừ vi khuẩn và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

1. Sử dụng thuốc Tây

Sử dụng thuốc Tây là phương pháp điều trị phổ biến đối với bệnh loét bờ cong nhỏ dạ dày. Bác sĩ sẽ cân nhắc mức độ triệu chứng, nguyên nhân gây bệnh và các vấn đề sức khỏe đi kèm để chỉ định loại thuốc phù hợp.

Hiện nay, thuốc được sử dụng trong điều trị loét niêm mạc dạ dày chủ yếu là thuốc giảm tiết axit, thuốc kháng axit, bảo vệ niêm mạc, thuốc giảm đau chống co thắt và thuốc kháng sinh (trong trường hợp dương tính với vi khuẩn Hp).

Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày, bao gồm:

• Thuốc kháng axit: Thuốc kháng axit có khả năng trung hòa dịch vị dạ dày và hạn chế hoạt động bài tiết axit. Các loại thuốc này thường chứa muối nhôm, natri carbonate hoặc muối magnesium. Thuốc được sử dụng sau khi ăn khoảng 1 – 2 giờ và trước khi ngủ.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Thuốc bảo vệ niêm mạc được dùng trước khi ăn khoảng 1 giờ đồng hồ nhằm bảo vệ ổ viêm loét và hạn chế tình trạng kích thích lên niêm mạc tổn thương. Ngoài ra một số loại thuốc trong nhóm thuốc này (như Bismuth) còn có khả năng ức chế vi khuẩn Hp.
• Thuốc ức chế bơm proton: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) có tác dụng ức chế hoàn toàn khả năng bài tiết axit của dạ dày (có hồi phục). Thực nghiệm cho thấy, thuốc có thể giảm sản xuất dịch vị và phục hồi ổ viêm loét ở niêm mạc dạ dày đến 95% sau 8 tuần sử dụng. Các loại thuốc ức chế bơm proton thường được sử dụng, bao gồm Omeprazole, Esomeprazole, Lansoprazole,…
• Thuốc kháng histamine H2: Thuốc kháng histamine H2 có tác dụng hạn chế hoạt động sản xuất dịch vị của tế bào ở thành dạ dày. Nhóm thuốc này có hiệu quả kém hơn so với thuốc ức chế bơm proton nhưng độ an toàn tương đối cao nên vẫn được chỉ định trong một số trường hợp. Các loại thuốc kháng histamine H2 thường được dùng trong điều trị loét bờ cong nhỏ, bao gồm Cimetidin, Ranitidin, Famotidin,…
• Thuốc kháng sinh: Trong trường hợp loét bờ cong nhỏ do nhiễm vi khuẩn Hp, bác sĩ sẽ xây dựng kháng sinh đồ tùy theo mức độ đáp ứng của từng trường hợp. Kháng sinh tiệt trừ vi khuẩn thường được dùng đồng thời với thuốc ức chế bài tiết dịch vị để gia tăng tác dụng. Một số loại kháng sinh thường được sử dụng trong điều trị loét bờ cong nhỏ dương tính với vi khuẩn Hp, bao gồm Metronidazole, Amoxicillin, Clarithromycin,…

Khi sử dụng thuốc, cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ để đạt được hiệu quả tối ưu và hạn chế nguy cơ kháng thuốc. Trong trường hợp phát sinh các tác dụng không mong muốn, nên chủ động thông báo với bác sĩ để được xử lý kịp thời.

2. Điều trị biến chứng của loét bờ cong nhỏ dạ dày

Trong trường hợp có biến chứng, phải nhanh chóng đến bệnh viện để được cấp cứu và xử lý trong thời gian sớm nhất. Hầu hết các biến chứng do loét bờ cong nhỏ dạ dày đều có mức độ nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và gây tử vong nếu không can thiệp kịp thời.

• Xuất huyết tiêu hóa: Đối với xuất huyết tiêu hóa, bác sĩ sẽ tiến hành nội soi để cầm máu và rửa sạch dạ dày. Sau đó có thể truyền dịch để bù nước và cân bằng điện giải. Đối với trường hợp chảy máu nhiều, bác sĩ có thể cân nhắc truyền máu nếu cần thiết.
• Thủng dạ dày: Thủng dạ dày thường xảy ra ở các trường hợp bị loét bờ cong nhỏ trong nhiều năm. Đối với biến chứng này, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật trong thời gian sớm nhất nhằm cô lập lỗ thủng và ngăn không cho dịch tiêu hóa chảy vào ổ bụng. Lỗ thủng dạ dày sẽ được khâu lại bằng kỹ thuật nội soi hoặc mở mổ trong trường lỗ thủng lớn, khó làm sạch hoặc có nghi ngờ ung thư dạ dày.

Các biến chứng của loét bờ cong nhỏ dạ dày có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu phát hiện và xử lý sớm. Tuy nhiên sau khi điều trị, các biến chứng này có khả năng để lại di chứng và gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động tiêu hóa. Vì vậy sau khi được chẩn đoán loét bờ cong nhỏ dạ dày, cần tích cực điều trị để phục hồi ổ viêm loét và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Chăm sóc & phòng ngừa loét bờ cong nhỏ tái phát

Dạ dày là cơ quan đảm nhiệm chức năng tiêu hóa và lưu trữ thức ăn. Do đó chế độ ăn uống và sinh hoạt ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của cơ quan này.

Để hỗ trợ quá trình điều trị và phòng ngừa biến chứng, bạn nên kết hợp các phương pháp y tế với chế độ chăm sóc khoa học. Ngoài ra, chăm sóc đúng cách còn giúp cải thiện hoạt động tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng của cơ thể và phòng ngừa bệnh tái phát.

Chế độ chăm sóc giúp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa loét bờ cong nhỏ dạ dày tái phát:

• Bổ sung ít nhất 2 lít nước/ ngày, tăng cường rau xanh, củ, các loại ngũ cốc và trái cây vào bữa ăn hằng ngày. Ngoài ra, có thể sử dụng thực phẩm giàu chất béo lành mạnh (quả bơ, hạt bì, cá hồi, dầu dừa, dầu ô liu,…) và thực phẩm chứa lượng đạm vừa phải (đậu nành, thịt lợn nạc, cá,…) nhằm cung cấp năng lượng và hàm lượng dinh dưỡng dồi dào cho cơ thể.
• Nên ăn chín uống sôi, ăn chậm nhai kỹ, hạn chế ăn sát giờ đi ngủ và chia nhỏ khẩu phần ăn. Các thói quen này giúp làm giảm áp lực lên dạ dày, từ đó làm cải thiện cơn đau thượng vị, giảm cảm giác buồn nôn và nôn mửa.
• Tránh sử dụng các nhóm thực phẩm và đồ uống gây kích thích ổ viêm loét như rượu bia, cà phê, trà đặc, thức ăn nhanh, thực phẩm chứa nhiều axit, muối đường và gia vị cay nóng.
• Nên ưu tiên dùng các loại thực phẩm và món ăn dễ tiêu hóa, hạn chế bổ sung thực phẩm khó tiêu, dễ gây đầy hơi và táo bón.
• Thần kinh căng thẳng có thể làm nghiêm trọng các triệu chứng của loét bờ cong nhỏ dạ dày. Vì vậy cần giới hạn thời gian làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc và ăn uống điều độ để kiểm soát căng thẳng và giảm mệt mỏi.
• Hoạt động thể chất từ 15 – 30 phút/ ngày với các bài tập nhẹ nhàng như bơi lội, đi bộ và yoga có thể kích thích hoạt động tiêu hóa, hạn chế tình trạng dạ dày tăng tiết axit và co bóp quá mức.
• Trong trường hợp đã được xác định dương tính với vi khuẩn Hp, cần thông báo với các thành viên trong gia đình, sử dụng chén bát và ăn uống riêng để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Loét bờ cong nhỏ dạ dày có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu điều trị sớm và chăm sóc đúng cách. Ngược lại ở các trường hợp không can thiệp xử lý và thường xuyên duy trì những thói quen xấu, ổ viêm loét có thể lan rộng, tiến triển nặng và gây ra nhiều di chứng nặng nề. Vì vậy nếu nghi ngờ mắc bệnh lý này, bạn nên chủ động thăm khám để được điều trị trong thời gian sớm nhất.