Gai cột sống là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Gai cột sống là bệnh lý hình thành do sự lắng đọng canxi bất thưởng tại hệ thống dây chằng và khớp. Bệnh gây ra các triệu chứng đau nhức ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh và làm suy giảm chất lượng cuộc sống hàng ngày. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống, dấu hiệu nhận biết cũng như các cách điều trị phù hợp.

Gai cột sống là gì? Có nguy hiểm không?

Gai cột sống là một trong những dạng bệnh thoái hóa cột sống thường gặp. Đây là tình trạng vùng cột sống mọc thêm các gai xương ở bên ngoài hoặc hai bên cột sống gây tổn thương đến bề mặt khớp, cản trở hoạt động của xương và gây đau nhức. Các gai xương được hình thành có thể là do hệ quả của viêm cột sống, chấn thương cột sống, lắng đọng canxi bất thường tại dây chằng và gân.

Đây là bệnh lý có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều đốt sống, thường gặp nhất là gai cột sống lưng và gai cột sống cổ. Bệnh gai cột sống xảy ra ở nam giới nhiều hơn nữ giới, nguy cơ mắc bệnh tỉ lệ thuận với mức độ tăng dần của độ tuổi. Theo thống kê y khoa, nước ta có khoảng 2% dân số mắc phải căn bệnh gai cột sống, trong đó có đến 17% trên tổng số ca nằm ở độ tuổi ngoài 60.

Khi gặp phải căn bệnh này, người bệnh sẽ có triệu chứng đau nhức ở vùng thắt lưng, vai gáy hoặc cổ gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu bệnh không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ dần chuyển biến sang giai đoạn nặng hơn, nguy cơ phát sinh ra nhiều biến chứng nguy hiểm như ảnh hưởng đến chức năng của hệ thần kinh cột sống, đau nhức lan rộng khiến cơ bắp mất dần chức năng vận động, rối loạn cảm giác, rối loạn tiểu tiện,… thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng.

Nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống

Nguyên nhân chính gây ra bệnh gai cột sống là vùng đĩa đệm và bao xơ bên trong cột sống bị tổn thương. Khi các bao xơ có các vấn đề bất thường như rạn nứt, xẹp hoặc mất nước sẽ khiến cho các đốt sống dễ dàng cọ xát với nhau. Lâu dần chúng sẽ bị bào mòn và hình thành nên các gai xương gây đau nhức, ảnh hưởng đến chất lượng đời sống hàng ngày của người bệnh.

Cột sống cổ và thắt lưng là hai vị trí thường xuyên phải chịu áp lực từ trọng lượng của cơ thể và ảnh hưởng từ các hoạt động như đi đứng, bưng bê vật nặng hoặc cúi người lên xuống,… Chính vì thế, các vị trí của cột sống này sẽ dễ bị tổn thương, thoái hóa và hình thành nên các gai đốt sống. Một số yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh có thể kể đến là:

• Tuổi tác: Sự thoái hóa xương khớp do ảnh hưởng của quá trình lão hóa theo tuổi tác cũng là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống khá phổ biến. Khi tuổi tác càng cao thì nguy cơ mắc bệnh gai cột sống cũng sẽ tăng dần.
• Hoạt động sai tư thế: Nếu bạn thường xuyên hoạt động sai tư thế trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng đến cột sống và gây ra các tổn thương tại nơi đây. Trong đó, hình thành nên các gai xương là một trong những tổn thương thường gặp nhất.

• Chấn thương: Khi vùng cột sống bị chấn thương do lao động hoặc các hoạt động trong đời sống hàng ngày, lúc này cơ thể sẽ điều chỉnh tập trung canxi về vùng cột sống bị tổn thương để làm lành chúng. Phản ứng viêm xảy ra tại vùng bị tổn thương sẽ tạo điều kiện cho các tinh thể canxi lắng đọng trên dày chằng và hình thành nên gai cột sống.
• Lắng đọng canxi: Gai cột sống cũng có thể xảy ra do sự lắng đọng bất thường của các tinh thể calcipyrophosphat trên dây chằng và gân vùng đốt sống.
• Viêm cột sống mạn tính: Viêm cột sống mãn tính là bệnh lý gây bào mòn bề mặt sụn khớp khiến chúng trở nên thô ráp, khi người bệnh thực hiện vận động sẽ gây cọ xát lên nhau và dần hình thành nên các gai xương. Khi cơ thể kích thích phản ứng tự điều chỉnh sẽ khiến cho các gai xương này dễ dàng phát triển với kích thước to hơn.
• Nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân phổ biến được kể ở trên thì bệnh gai cột sống cũng có thể hình thành do một số yếu tố ít gặp khác như di truyền, thừa cân, lạm dụng rượu bia, nghiện thuốc lá, mắc bệnh viêm khớp dạng thấp,…

Dấu hiệu nhận biết bệnh gai cột sống

Gai cột sống khi mới phát triển với kích thước nhỏ sẽ rất khó nhận biết vì không có các triệu chứng rõ ràng. Theo thời gian, khi chúng phát triển với các kích thước lớn hơn gây chèn ép vào phần xương khác hoặc dây chằng mới bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đau nhức hoặc tê bì tay chân. Người bệnh có thể dễ nhận biết ra bệnh thông qua các dấu hiệu sau đây:

• Xuất hiện các cơn đau nhức ở vùng cột sống cổ, thắt lưng và các vùng có liên quan. Cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn mỗi khi người bệnh vận động mạnh và thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi.
• Những trường hợp bệnh nặng cơn đau nhức sẽ kéo dài từ thắt lưng và lan dọc xuống hai chi dưới, nếu bệnh xuất hiện ở vùng cổ sẽ gây ra các cơn đau nhức và tê bì kéo dài đến hai chi trên.
• Các vùng bị ảnh hưởng thường có cảm giác bất thường, đôi khi người bệnh sẽ bị mất cảm giác ở vùng này. Gai cột sống xuất hiện khiến khả năng vận động của cơ bắp ở chân và tay dần yếu đi, mất cân bằng cơ thể.
• Gai cột sống gây chèn ép lên các rễ thần kinh khiến người bệnh mất đi khả năng kiểm soát tiểu tiện và đại tiện. Một số trường hợp sẽ đối mặt với triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật với các triệu chứng như rối loạn phản xạ, tăng tiết mồ hôi,…
• Khi bị gai cột sống, người bệnh sẽ có các triệu chứng toàn thân khác như mệt mỏi, mất ngủ thường xuyên, gầy sút cân,…

Một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường là:

• Người lớn tuổi thường gặp là ở nam giới
• Những người lao động nặng, có thói quen đi đứng và nghỉ ngơi sai tư thế
• Thường xuyên vận động mạnh, sử dụng chất kích thích hoặc thừa cân béo phì.
• Mắc bệnh viêm cột sống mãn tính, từng có tiền sử tai nạn gây chấn thương đến vùng cột sống và sụn khớp.

Cách chẩn đoán bệnh gai cột sống

Khi nghi ngờ bản thân bị gai đốt sống, người bệnh nên đến gặp bác sĩ thăm khám để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị đúng cách. Lúc này bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng lâm sàng và chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Một số xét nghiệm thường được sử dụng là:

• Xét nghiệm điện học: Giúp kiểm tra tốc độ truyền tín hiệu từ xung thần kinh về đến não và ngược lại, từ đó có thể kiểm tra được mức độ tổn thương của thần kinh.
• Chụp X-quang: Phim chụp X-quang giúp bác sĩ có thể xác định được vị trí và mức độ tổn thương của xương, từ đó có thể đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh.
• Xét nghiệm máu: Phương pháp này được tiến hành nhằm loại trừ một số nguyên nhân gây ra bệnh đau cột sống khác.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Đây là phương pháp xét nghiệm giúp kiểm tra tình trạng đĩa sụn cùng với rễ thần kinh xem chúng có bị tổn thương hoặc bị chèn ép không.
• Cắt lớp vi tính: Hình ảnh chụp CT giúp bạn kiểm tra được rõ hơn về sự thay đổi của cấu trúc xương và mức độ chèn ép của các gai xương lên rễ thần kinh, từ đó mới có thể đưa ra phương án điều trị giúp mang lại hiệu quả tốt nhất.

Các phương pháp điều trị gai cột sống

Gai cột sống là bệnh lý có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và tiến hành chữa trị đúng phương pháp. Một số cách chữa bệnh gai cột sống được áp dụng phổ biến hiện nay là dùng thuốc Tây y hoặc thuốc Nam kết hợp vật lý trị liệu, phẫu thuật,…

Chữa gai cột sống theo y học hiện đại

Sau khi thăm khám chuyên khoa, dựa vào mức độ bệnh trạng và tình hình sức khỏe của người bệnh bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Đa số các bệnh nhân đều được kê đơn điều trị bằng thuốc Tây y kết hợp với vật lý trị liệu giúp đẩy nhanh tốc độ hồi phục. Ở những trường hợp nặng hơn sẽ được xem xét và chỉ định thực hiện phẫu thuật loại bỏ gai cột sống.

+ Dùng thuốc Tây y

Các loại thuốc Tây y chữa bệnh thường có thành phần dược tính cao nên mang lại hiệu quả chữa bệnh khá nhanh chóng. Mục đích của việc dùng thuốc là đẩy lùi phản ứng viêm và các cơn đau nhức giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn. Các loại thuốc Tây thường được kê đơn điều trị gai cột sống là:

• Thuốc giảm đau thông thường như acid acetysalicylic, paracetamol
• Thuốc chống viêm không chứa Steroid như Diclofenac, Ibuprofen, Naprox-en,…
• Thuốc Methylprednisolon được tiêm dưới dạng muối với liều từ 40 – 120mg/tuần
• Bổ sung vitamin nhóm B như vitamin B1, vitamin B6, vitamin B12,…

Sử dụng thuốc Tây y chữa gai cột sống cần tuân thủ theo đúng hướng dẫn và liều lượng và bác sĩ chuyên khoa đưa ra. Tuyệt đối không lạm dụng để tránh gây ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan nội tạng bên trong cơ thể và tác động xấu đến sức khỏe như gan, thận,…

+ Vật lý trị liệu

Bên cạnh việc sử dụng thuốc Tây y, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện vật lý trị liệu giúp nâng cao hiệu quả mang lại. Các phương pháp trong vật lý trị liệu sẽ có tác dụng hạn chế tình trạng lắng đọng canxi quá mức tại dây chằng và hỗ trợ điều trị bệnh. Một số phương pháp vật lý trị liệu thường được áp dụng để cải thiện bệnh gai cột sống là:

• Vận động trị liệu dưới sự hướng dẫn của chuyên gia
• Kéo giãn cột sống
• Dùng sóng ngắn, siêu âm
• Châm cứu, bấm huyệt
• …

+ Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị gai cột sống thường rất ít khi được chỉ định thực hiện do trong và sau khi phẫu thuật có thể gây ra nhiều rủi ro không lường trước được như nhiễm trùng vết mổ, gai cột sống tái phát trở lại,… Vì thế, đa số các trường hợp đều được phác đồ điều trị bằng phương pháp bảo tồn. Chỉ đối với những trường hợp bệnh đã chuyển biến sang mức độ nặng, gai cột sống phát triển với kích thước lớn gây chèn ép lên các rễ thần kinh, làm hẹp tủy sống và phát sinh biến chứng không mong muốn thì mới được xem xét và thực hiện phẫu thuật.

Chữa gai cột sống bằng bài thuốc Nam

Tận dụng các loại thảo dược có sẵn trong tự nhiên để điều trị bệnh gai cột sống có độ an toàn cao và mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, phương pháp chữa bệnh này chỉ thích hợp áp dụng đối với những trường hợp bệnh nhẹ, đồng thời yêu cầu người bệnh phải kiên trì thực hiện trong thời gian dài mới đem lại hiệu quả.

Chữa gai cột sống bằng đu đủ xanh

• Nên chọn mua một quả đu đủ xanh tươi, nếu có sẵn trong vườn nhà thì bạn nên tận dụng vì đu đủ mới hái chứa nhiều nhựa mới có thể mang lại hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.
• Đu đu đem rửa sạch với nước rồi dùng dao cắt phần đầu, đổ rượu trắng vào bên trong cho ngập 2/3 quả rồi đậy phần nắp cuốn lại.
• Sau đó đem quả đu đủ đi hấp cách thủy đến khi chín mềm thì lấy ra, cho vào bát và dùng thìa nghiền nát.
• Dùng hỗn hợp này để đắp trực tiếp lên vùng lưng bị đau nhức cho đến khi nguội hoàn toàn.
• Áp dụng bài thuốc này đều đặn mỗi ngày cho đến khi bệnh chuyển biến tốt.

Chữa gai cột sống bằng dây chìa vôi và lá lốt

• Chuẩn bị 25 gram dây chìa vôi và 15 gram lá lốt tươi, đem đi rửa sạch với nước sau đó cho vào ấm sắc với lượng nước vừa đủ.
• Sắc thuốc trên lửa nhỏ trong khoảng 20 phút là được, chắt lấy lượng nước sắc thu được sử dụng để uống hết trong ngày.
• Sử dụng bào thuốc uống này liên tục trong 2 tuần để có thể mang lại hiệu quả chữa bệnh.

Chữa gai cột sống bằng ngải cứu và muối hạt

• Chuẩn bị khoảng 300 gram ngải cứu tươi, sau đó đem đi rửa sạch với nước rồi vớt ra để cho ráo.
• Cho lá ngải cứu vào chảo cùng với 100 gram muối hạt, sau đó đem sao với nhau cho đến khi nóng lên thì tắt bếp.
• Đổ hỗn hợp trên vào tấm vải mỏng, bọc kín lại rồi chườm đắp lên vùng cột sống bị đau nhức cho đến khi nguội hoàn toàn.
• Áp dụng cách này đều đặn mỗi buổi tối trước khi đi ngủ, kiên trì sau khoảng 2 tháng sẽ thấy bệnh chuyển biến tốt.

Biện pháp phòng ngừa bệnh gai cột sống

Để kiểm soát tình trạng bệnh, ngăn ngừa bệnh chuyển biến sang giai đoạn nặng hơn gây khó khăn cho việc điều trị thì người bệnh cần phải lưu ý một số điều dưới đây:

• Đảm bảo chế độ ăn uống hàng ngày phải cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể, đặc biệt là yếu tố vi lượng canxi và vitamin D. Tăng cường bổ sung rau xanh và hoa quả tươi vào trong thực đơn ăn uống giúp người bệnh có thể kiểm soát cân nặng một cách tốt nhất.
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm làm gia tăng trọng lượng gây áp lực lên cột sống như đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ và chất béo, mỡ động vật,… Tuyệt đối tránh xa thực phẩm gây mất xương như đồ ăn quá mặn, chứa nhiều đường hóa học, chất kích thích, đồ uống có cồn,…
• Chú ý các tư thế khi ngồi, nằm hoặc đi xe để tránh gây tổn thương đến cột sống. Không nên ngồi một chỗ quá lâu trong thời gian dài hoặc ngồi không đúng tư thế, không dùng gối đỡ sau khi mỗi khi nằm đọc sách hoặc xem tivi trên giường, tránh các tư thế ngồi khom lưng và mang vác vật nặng,…
• Tăng cường tập luyện thể dục thể thao giúp tăng cường sức khỏe và độ dẻo dai của xương khớp. Tốt nhất, người bệnh nên vận động bằng các bài tập nhẹ nhàng (như yoga, bơi lội,…) giúp kéo giãn xương sống một cách tự nhiên, tránh tình trạng sụn khớp bị bào mòn và gây áp lực lên cột sống. Hạn chế chơi các môn thể thao quá khó như cử tạ, thể dục dụng cụ, đá banh,…
• Sau một ngày làm việc dài mệt mỏi, bạn nên dành thời gian để thư giãn và nghĩ ngơi giúp cơ thể có thời gian phục hồi. Để hạn chế xuất hiện các cơn đau do gai cột sống gây ra làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, người bệnh nên chọn và sử dụng loại nệm mềm mại và có độ đàn hồi tốt.
• Khi mắc các bệnh lý về xương khớp như thoái hóa và viêm khớp, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa thăm khám để được hướng dẫn điều trị tích cực. Tuyệt đối không được chủ quan tránh để bệnh chuyển biến nặng và gây ra các biến chứng không mong muốn.
• Thường xuyên thăm khám định kỳ giúp theo dõi mức độ tiến triển của bệnh, từ đó có thể đưa ra các phương án can thiệp kịp thời nếu bệnh có chiều hướng xấu đi.

Trên đây là các thông tin về bệnh gai cột sống bạn có thể tham khảo để hiểu rõ hơn. Hy vọng với những thông tin chúng tôi cung cấp ở trên sẽ giúp ích cho bạn trong việc sớm phát hiện ra bệnh và có các biện pháp điều trị đúng cách. Sức khỏe có vai trò rất quan trọng đối với con người, vì vậy bạn cần phải ý thức hơn trong việc chăm sóc cũng như bảo vệ sức khỏe của bản thân.