Cách điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y được khá nhiều người lựa chọn vì có độ an toàn tương đối cao, ít xảy ra hiện tượng phụ thuộc và phù hợp với nhiều đối tượng. Để tăng hiệu quả, Đông y thường kết hợp giữa sử dụng thuốc với kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt.

điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng đông y
Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y có độ an toàn khá cao và phù hợp với nhiều đối tượng

Bệnh thoái hóa đốt sống cổ theo quan niệm Đông y

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh xương khớp mãn tính thường gặp ở người trên 50 tuổi – đặc biệt là người lao động nặng hoặc tính chất công việc phải ngồi nhiều. Theo Tây y, cơ chế khởi phát bệnh có mối liên hệ mật thiết giữa quá trình lão hóa với một số yếu tố cộng hưởng như chấn thương, thói quen lao động, sinh hoạt hoặc ảnh hưởng từ các bệnh xương khớp khác.

Dựa vào triệu chứng lâm sàng (cổ vai, đầu và gáy đau, tê cứng, chân tay mỏi, tê yếu,…), Đông y xếp bệnh lý này vào loại Tý chứng. Đông y cho rằng thoái hóa đốt sống cổ bắt nguồn từ những căn nguyên sau:

  • Phong hàn từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể khiến cho khí huyết bên trong kinh lạc bất thông, bị bế tắc, ứ trệ và gây đau. Căn nguyên này thường gặp ở người cao tuổi và người có thể trạng suy yếu.
  • Chế độ dinh dưỡng không lành mạnh khí Tỳ thống huyết và Tỳ Vị hư tổn. Tỳ suy yếu khiến huyết không lưu thông được gây ứ trệ và đau nhức. Đối với người có Tỳ hư do ăn uống kém, Thấp tà dễ xâm nhập vào cơ thể biến thành đờm và thấp, sau đó di chuyển lên vùng vai, cổ khiến khí huyết bất thông, ngăn trở và ứ trệ gây ra cơn đau.
  • Chấn thương khiến gân cơ và khớp ở vùng cổ gáy bị tổn thương, đau nhức và thoái hóa.
  • Do tuổi tác cao khiến các đốt xương và khớp không được nuôi dưỡng gây ra tình trạng khó vận động, tê bì và đau nhức.

Các nguyên nhân này nếu không được khắc phục kịp thời sẽ khiến khí huyết ngưng trệ ở vùng cổ gáy trong thời gian dài và gây thoái hóa đốt sống.

Cách điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng bài thuốc Đông y

Hiện nay, điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y chủ yếu là sử dụng bài thuốc nhằm giảm triệu chứng và cải thiện căn nguyên của bệnh. Khác với thuốc Tây, bài thuốc Đông y không chỉ tập trung tập trung khắc phục triệu chứng mà còn có tác dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường lưu thông khí huyết và cường kiện gân cốt.

Để lựa chọn được bài thuốc phù hợp, nên xem xét các biểu hiện lâm sàng và căn nguyên gây bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y điều trị thoái hóa đốt sống cổ được áp dụng phổ biến:

1. Bài thuốc Đông y điều trị thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn

Thể phong hàn điển hình bởi triệu chứng gáy cứng, lưng trên, đầu, vai và gáy đau nhức, cử động khó khăn. Bên cạnh đó, thể bệnh này còn khiến tay chân tê bì, các chi mỏi, đau, có cảm giác nặng và không có sức. Thể phong hàn xảy ra khi gió lạnh xâm nhập nên thường đi kèm với chứng sợ lạnh, mạch phù, hoãn hoặc khẩn, lưỡi mỏng, rêu trắng nhạt và thích ấm.

chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng đông y
Thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn gây đau nhức, cứng gáy và cử động khó khăn

Với thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn, Đông y sử dụng bài thuốc Quế chi gia cát căn thang gia giảm nhằm tán hàn, khứ phong và thông kinh hoạt lạc.

  • Chuẩn bị: Đại táo 3 quả, mộc qua, bạch thược, xương truật, quy đầu, bạch thược, quế chi và xuyên khung mỗi thứ 9g, cam thảo 6g, sinh khương và tam thất mỗi thứ 3g, cát căn 15g.
  • Thực hiện: Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia nước sắc thành 3 lần uống và sử dụng hết trong ngày. Dùng liên tục bài thuốc trong vòng 10 ngày và có thể lặp lại nếu cơn đau tái phát.

Khi bị thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn, nên giữ ấm cơ thể, hạn chế vận động mạnh và di chuyển ngoài trời nếu không cần thiết.

2. Bài thuốc Đông y trị thoái hóa đốt sống cổ thể hàn đờm

Thoái hóa đốt sống cổ thể hàn đơn đặc trưng bởi tình trạng lưng vai, đầu và gáy đau nhức, đầu nặng, chóng mặt và choáng đầu. Ngoài ra thể bệnh này còn khiến thể trạng yếu, chân tay không có sức, hông và ngực đầy tức, thường xuyên buồn nôn, nôn mửa, rêu lưỡi mỏng và trắng nhạt.

Để giải thể hàn đờm, cần sử dụng bài thuốc có tác dụng thông kinh hoạt lạc, hoạt huyết, trừ thấp và hóa đờm.

  • Chuẩn bị: Trần bì và chỉ thực mỗi thứ 8g, quế chi, phòng phong, xương truật, xuyên khung, hoàng cầm, cốt toái bổ và khương hoạt mỗi thứ 12g, bạch linh và đẳng sâm mỗi thứ 16g, táo 3 quả và cam thảo 6g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang. Uống liên tục cho đến khi triệu chứng thuyên giảm hẳn.

3. Chữa thoái hóa đốt sống cổ thể khí trệ huyết ứ bằng bài thuốc Đông y

Thoái hóa đốt sống cổ thể khí trệ huyết ứ thường gây đau nhiều vào ban đêm, chân tay tê mỏi, ấn vào đau, tê và ê ẩm. Vai, lưng, gáy và đầu có xu hướng bị co rút vào đêm gây khó ngủ, mệt mỏi, thể trạng suy yếu và xanh xao. Ngoài ra thể bệnh này còn đặc trưng bởi triệu chứng miệng khô, mạch sáp, huyền, lưỡi đỏ tím hoặc có các điểm huyết ứ.

chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng đông y
Với thể khí trệ huyết ứ, có thể dùng bài Đào hồng ẩm gia giảm hoặc Lý khí hòa huyết tán phong thang

Với bệnh thoái hóa đốt sống cổ thể khí trệ huyết ứ, cần sử dụng bài Đào hồng ẩm gia giảm để thông kinh hoạt lạc, hóa ứ và hoạt huyết. Nếu huyết hư, khí trệ do khí hư và phong có thể dùng bài Lý khí hòa huyết tán phong thang.

Bài thuốc Đào hồng ẩm gia giảm:

  • Chuẩn bị: Quy đầu, ngũ linh chi, xuyên khung, hồng hoa, uy linh tiên, đào nhân, chi tử, huyền hồ, gia giảm các vị tùy theo chứng bệnh.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Trong trường hợp huyết hư nhiều, có thể thêm bạch thược 12g; hàn nhiều thêm tế tân và ô đầu mỗi thứ 3g, quế chi 9g; có triệu chứng nhiệt thêm đơn bì và bại tương thảo mỗi thứ 12g, hoàng kỳ 18g; can thận hư thêm tang ký sinh và cốt toái bổ mỗi thứ 9g, ngũ gia bì 12g.

Bài Lý khí hòa huyết tán phong thang:

  • Chuẩn bị: Địa miết trùng, hương phụ, hồng hoa, uy linh tiên và địa long mỗi thứ 9g, hoàng kỳ, bạch thược và cát căn mỗi thứ 18g, xuyên sơn giáp, đan sâm, thục địa, đào nhân và đảng sâm mỗi thứ 12g.
  • Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang.

4. Bài thuốc Đông y điều trị thoái hóa đốt sống cổ thể khí huyết đều hư, huyết ứ

Thể khí huyết đều hư, huyết ứ thường gặp ở người mắc bệnh lâu năm. Ngoài các triệu chứng tại chỗ như gáy suy yếu, đầu và gáy khó cử động, đau nhức, đầu ngón tay tê bì và yếu, thể bệnh này còn gây ra một số biểu hiện toàn thân như hơi thở ngắn, chóng mặt, tim hồi hộp, thường xuyên đổ mồ hôi trộm, mất ngủ, hay mơ, người tự ra mồ hôi, da mặt xanh xao, rêu lưỡi trắng mỏng và mạch tế, nhược.

Để giải thể khí huyết đều hư, huyết ứ cần dùng bài Hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang gia giảm để dưỡng huyết, bổ khí và thông kinh hoạt lạc. Trong trường hợp có kèm hàn thấp, huyết ứ và thận hư có thể gia giảm dược liệu cho phù hợp.

  • Chuẩn bị: Quế chi và cát căn mỗi thứ 9g, sinh khương 6g, đại táo 4 quả, kê huyết đằng 15g, bạch thược và xích thược mỗi thứ 12g, hoàng kỳ 18g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang. Chia nước sắc thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Cứ 10 ngày là 1 liệu trình và có thể lặp lại liệu trình đến khi triệu chứng thuyên giảm hoàn toàn.

Trong trường hợp kèm thận hư, gia thêm câu kỷ, dâm dương hoắc và ngũ gia bì; gia hồng hoa, nhu hương và địa long nếu kèm huyết ứ; có thể gia khương hoạt và uy linh tiên mỗi thứ 9g nếu kèm hàn thấp.

5. Bài thuốc Đông y trị thoái hóa đốt sống cổ thể can thận âm hư

Thể can thận âm hư điển hình bởi triệu chứng vai, gáy và đầu đau, tê bì chân tay, thắt lưng đau và đầu gối mỏi. Hay đi kèm với chứng chóng mặt, họng khô, thường xuyên đổ mồ hôi trộm, gò má đỏ, lưỡi đỏ, mạch tế sác và rêu lưỡi mỏng.

chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng đông y
Thể can thận âm hư điển hình bởi triệu chứng vai, gáy và đầu đau, chân tay tê bì và yếu sức

Đối với thoái hóa đốt sống cổ thể can thận âm hư, cần dùng bài Hổ tiềm hoàn gia giảm để hoạt huyết, tư bổ can thận và thông kinh hoạt lạc.

  • Chuẩn bị: Bạch thược, tri mẫu, thỏ ti tử, kê huyết đằng, hoàng bá, tỏa dương và quy bản mỗi thứ 9g, đan sâm, quy đầu, thục địa và ngưu tất mỗi thứ 12g.
  • Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang. Chia nước sắc thành 3 lần dùng và uống hết trong ngày. Áp dụng bài thuốc liên tục trong vòng 10 ngày và có thể lặp lại liệu trình nếu cần thiết.

Nếu âm dương đều hư (chân tay lạnh, huyết ứ, tiêu lỏng và giảm chức năng tình dục) nên thay bằng bài Hà thị cảnh chùy phương:

  • Chuẩn bị: Bồ hoàng, thục địa, kê huyết đằng và cốt toái bổ mỗi thứ 15g, thương truật, lộc hàm thảo, nhục thung dung, mạch nha, đương quy vĩ và đan sâm mỗi thứ 9g, ngô công 6g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Trường hợp hoa mắt, chóng mặt và váng đầu gia thêm câu đằng và thiên ma mỗi thứ 12g; nếu huyết hư thêm a giao; trường hợp kèm phong thấp gia thêm hy thiêm thảo, cát căn và uy linh tiên mỗi thứ 9g; hoặc gia thêm tục đoạn, cốt toái bổ mỗi thứ 9g đồng thời bỏ thỏ ty tử và tỏa dương.

Nếu thoái hóa đốt sống cổ do hẹp cột sống gây đau nhiều, cổ cứng, buồn nôn, nôn mửa, chóng mặt, mờ mắt và ù tai, dùng bài Định huyễn thang.

  • Chuẩn bị: Bạch thược và dạ giao đằng mỗi thứ 24g, đan sâm 30g, phục linh 15g, câu đằng 20g, cương tằm, bán hạ và thiên ma mỗi thứ 9g.
  • Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang.

Đông y chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng bấm huyệt

Bấm huyệt là một trong những kỹ thuật điều trị có nguồn gốc từ Đông y. Phương pháp này sử dụng lực của ngón tay và bàn tay để tác động vào huyệt vị nhằm đả thông kinh mạch, thúc đẩy lưu thông khí huyết và cải thiện tình trạng ứ huyết ở vùng cổ gáy gây đau nhức, tê bì và khó vận động.

Bấm huyệt có tác dụng giảm cơn đau nhanh hơn so với sử dụng bài thuốc. Tuy nhiên hiệu quả của phương pháp này chỉ có tính chất tạm thời và hầu như không thể tác động sâu đến căn nguyên. Vì vậy để kiểm soát hoàn toàn triệu chứng của thoái hóa đốt sống cổ, có thể phối hợp giữa bài thuốc với kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt.

Đông y chữa thoái hóa đốt sống cổ
Bấm huyệt là một trong những kỹ thuật giảm đau không dùng thuốc có nguồn gốc từ Đông y

Các huyệt vị có khả năng giảm đau nhức, tê bì và cứng khớp do thoái hóa đốt sống cổ gây ra:

  • Huyệt A thị: Huyệt A thị là huyệt không cố định và có thể trùng với một số huyệt khác trên cơ thể. Huyệt vị này được xác định bằng cách dùng ngón tay day nhẹ lên vùng cổ vai gáy đến khi tìm được điểm đau nhất. Sau khi xác định được huyệt vị này, nên day ấn huyệt trong khoảng 1 – 2 phút.
  • Huyệt Phong trì: Huyệt Phong trì nằm 2 chỗ lõm giữa cơ ức – đòn – chũm và phần bờ ngoài cơ thang. Dùng 2 ngón tay cái chạm vào huyệt, 8 ngón tay còn lại ôm chặt lấy đầu. Sau đó dùng lực ấn vào huyết khoảng 1 – 2 phút đến khi có cảm giác tức nóng là được.
  • Huyệt Hậu khuê: Huyệt Hậu khê nằm ở chỗ lõm sau khớp xương khớp và bàn của ngón út (ngón thứ 5) (nơi tiếp giáp da mu tay và gan tay). Day ấn vào huyệt vị này từ 1 – 2 phút và lặp lại với tay còn lại. Huyệt Hậu khê có tác dụng trị lưng đau, điếc, tai ù, cổ vai gáy đau cứng, liệt chi trên và đổ mồ hôi trộm.
  • Huyệt Kiên tỉnh: Huyệt Kiên tỉnh nằm ở chỗ lõm đỉnh vai khi giơ ngang cánh tay. Day ấn huyệt từ 1 – 2 phút bằng ngón trỏ và lặp lại với huyệt còn lại. Tác động vào huyệt Kiên tỉnh có tác dụng chữa cổ gáy cứng, lưng vai đau, tê bì và chi trên yếu liệt.

Khi day ấn huyệt, nên sử dụng ngón tay có lực mạnh (ngón trỏ, ngón cái) và cần bấm vuông góc để tạo lực mạnh và tác động sâu vào huyệt vị, kinh mạch.

Một số lưu ý khi điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh xương khớp mãn tính và chưa thể điều trị hoàn toàn. Chính vì vậy cách chữa từ Đông y và thuốc nam được ưa chuộng vì độ an toàn cao, không gây hại lên gan thận, ít phụ thuộc và có thể áp dụng trong thời gian dài.

Đông y chữa thoái hóa đốt sống cổ
Trong trường hợp bệnh tiến triển nhanh, nên áp dụng các biện pháp y tế theo hướng dẫn của bác sĩ

Tuy nhiên để đạt được hiệu quả cao khi thực hiện, cần chú ý một số thông tin quan trọng sau:

  • Cách chữa từ Đông y thường có tác dụng chậm và dược tính thấp hơn so với thuốc Tây. Vì vậy trong giai đoạn cơn đau bùng phát mạnh và thoái hóa tiến triển nhanh, nên thực hiện các biện pháp y tế theo hướng dẫn của bác sĩ.
  • Hầu hết các bài thuốc Đông y đều được bào chế từ thiên nhiên nên tương đối an toàn và phù hợp với nhiều đối tượng. Tuy nhiên để tránh rủi ro phát sinh, nên thông báo với thầy thuốc tình trạng sức khỏe, tiền sử dị ứng và lịch sử dùng thuốc.
  • Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường khi sử dụng bài thuốc Đông y, nên chủ động ngưng áp dụng và trao đổi với thầy thuốc để được xác định nguyên nhân và thay thế bằng các biện pháp điều trị khác.
  • Để đạt được hiệu quả cao, cần dùng bài thuốc liên tục theo liệu trình và thực hiện xoa bóp bấm huyệt từ 2 – 3 lần/ ngày. Trong trường hợp cơn đau có mức độ nặng, có thể châm cứu để tác động sâu đến huyệt vị, đả thông kinh mạch và giải phóng khí huyết ứ trệ.
  • Nên lựa chọn phòng khám Đông y uy tín để được bắt mạch và tư vấn các biện pháp điều trị phù hợp. Thăm khám tại các phòng khám nhỏ lẻ, không uy tín có thể gây sai lệch trong quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh.
  • Thoái hóa cột sống cổ có thể tiến triển nặng nếu tiếp tục duy trì các thói quen sinh hoạt và dinh dưỡng không lành mạnh. Vì vậy bên cạnh phương pháp điều trị, nên thay đổi các tư thế sai lệch, tránh lao động nặng, thức khuya và cần ăn uống điều độ.

Bài viết đã tổng hợp các thông tin liên quan đến cách điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y. Tuy nhiên để được tư vấn rõ hơn về bài thuốc và kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt, bạn đọc nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền.