Bệnh gout theo Đông y và bài thuốc điều trị

Hiện nay bên cạnh các phương pháp từ Tây y, nhiều bệnh nhân lựa chọn điều trị bệnh gout (gút) bằng bài thuốc Đông Y. So với thuốc Tây, thuốc Đông y có độ an toàn cao hơn, ít gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng và phù hợp nhiều đối tượng.

chữa bệnh gout bằng đông y
Điều trị bệnh gout theo Đông y được khá nhiều bệnh nhân lựa chọn

Bệnh gout (thống phong) theo quan niệm Đông y

Bệnh gout (gút) là bệnh viêm khớp mãn tính thường gặp ở nam giới trong độ tuổi trung niên (35 – 50 tuổi). Bệnh lý này xảy ra khi cơ thể bị rối loạn chuyển hóa, dẫn đến tăng acid uric trong máu, làm lắng đọng các tinh thể muối urat tại khớp gây viêm đỏ và đau nhức dữ dội.

Tổn thương do gout thường xảy ra ở ngón chân cái, sau đó phát triển ở các ngón chân lân cận và một số vị trí khớp khác như khớp gối, khớp cổ tay và ngón tay. Bệnh chỉ không chỉ gây đau nhức tại chỗ mà còn đi kèm với một số triệu chứng toàn thân như lạnh run, ăn uống kém và sốt.

chữa bệnh gout bằng đông y
Theo quan niệm Đông y, chứng thống phong xảy ra do phong, thấp và hàn xâm nhập

Theo Đông y, bệnh gout (chứng thống phong) thuộc phạm vi chứng tý xảy ra do thấp, hàn và phong xâm nhập làm ảnh hưởng đến công năng của các cơ quan nội tạng (chủ yếu là Thận, Can và Tỳ). Công năng ngũ tạng suy giảm gây ứ huyết, trệ khí và đàm trọc ách trở lâu ngày mà sinh ra bệnh.

Tương tự Tây y, Đông y dùng thuốc trị chứng thống phong tùy theo giai đoạn phát triển và biểu hiện lâm sàng. Mục tiêu chính của việc sử dụng thuốc là khu phong trừ thấp, hóa đàm, hoạt huyết, ôn kinh nhằm giảm đau, sưng đỏ ở khớp, bổi bổ âm dương, can thận và khí huyết.

Điều trị bệnh gút theo Đông y có tác dụng chậm nhưng độ an toàn cao hơn so với thuốc Tây. Hơn nữa, bài thuốc Đông y có mức độ hấp thu cao, không gây độc lên gan, thận và có thể sử dụng trong thời gian dài. Tuy nhiên, do hiệu quả khá hạn chế nên thuốc Đông y có thể không đem lại cải thiện đối với trường hợp bệnh có mức độ nặng.

Các bài thuốc Đông Y điều trị bệnh gout được lưu truyền

Như đã đề cập, Đông y dùng thuốc trị bệnh gút dựa vào thể bệnh và giai đoạn phát triển. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y chữa chứng thống phong được lưu truyền rộng rãi:

1. Bài thuốc Đông y trị bệnh gút thể phong thấp nhiệt

Chứng thống phong thể phong thấp nhiệt xảy ra do thấp và phong ứ trệ lâu ngày mà sinh bệnh. Thể bệnh này điển hình với triệu chứng khớp viêm đỏ, nóng rát và đau dữ dội, khởi phát nhiều vào ban đêm. Thường đi kèm với tình trạng sốt, sợ lạnh, người bứt rứt, đau đầu, miệng khô rêu lưỡi vàng dày, sắc đỏ đậm, mạch huyền sác, tiểu vàng và khát nước.

Để chữa bệnh gout thể phong thấp nhiệt, cần dùng bài thuốc có tác dụng thông lạc, tiết trọc, trừ thấp và thanh nhiệt.

  • Bài Bạch hổ quế chi thang gia giảm: Dùng cam thảo 5 – 10g, phòng kỷ, hải đồng bì và mộc thông mỗi thứ 10g, tri mẫu, xích thược và bạch thược mỗi thứ 12g, thạch cao 40 – 60g, quế chi 4 – 6g, ngân diệp 20 – 30g. Sắc uống, mỗi ngày 1 thang trong thời gian sưng đỏ nóng sốt. Trường hợp thấp nhiệt nặng (khớp sưng tấy nhiều) gia thêm ý dĩ, thổ phục linh mỗi thứ 1 ít và dây kim ngân 40 – 50g.
  • Bài Thanh trọc thống tý thang: Chuẩn bị thất diệp, ý dĩ và thổ phục linh mỗi thứ 24g, một dược 10g, nhẫn đông đằng 30g, huyền sâm 16g, hoàng bá 15g, đương quy 12g, ngưu tất 12g, tần giao 12g, phòng kỷ 12g. Sắc uống ngày dùng 1 thang.

Trong thời gian dùng bài thuốc này, nên kiêng tuyệt đối các loại thịt đỏ, tôm, cua, ghẹ, mực,… Tập trung bổ sung rau xanh, trái cây và các loại ngũ cốc để hỗ trợ giảm viêm đỏ và sưng đau ở khớp.

2. Bài thuốc Đông y điều trị thể tỳ hư trọc ứ

Bệnh gout theo thể tỳ hư trọc ứ đặc trưng bởi tình trạng khớp đau nhức ê ẩm, khó cử động, tê bì và nổi các u cục (hạt tophi). Cơ thể thiếu sức sống, mệt mỏi, buồn nôn, rêu lưỡi trắng nhạt, chất lưỡi hồng và mạch trầm hoãn tế sáp.

cách chữa bệnh gút bằng đông y
Bài thuốc Đông y điều trị thể tỳ hư trọc ứ có tác dụng trừ ứ, tiết trọc, kiện tỳ và thông lạc

Với thể tỳ hư trọc ứ, Đông y sử dụng các bài thuốc Phòng kỷ hoàng kỳ thang gia vị có tác dụng thông lạc, trừ ứ và kiện tỳ tiết trọc.

  • Chuẩn bị: Hoàng kỳ, ý dĩ, thổ phục linh và tỳ giải mỗi thứ 24g, xích thược, tàm sa, bạch thược và phòng kỷ mỗi thứ 12g, cam thảo 6g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang cho đến khi khớp đỡ đau nhức.

3. Chữa bệnh gút thể khí trệ trọc ứ bằng thuốc Đông y

Bệnh gout thể khí trệ trọc ứ đặc trưng bởi tình trạng khớp sưng đau, hay tái phát, gây khó khăn khi đi lại và vận động. Bệnh tiến triển dai dẳng, mãn tính khiến ngực sườn đầy tức, mệt mỏi, xương có dấu hiệu biến dạng, mạch huyền hoạt sắc và rêu lưỡi trắng dày.

Với thể bệnh này, Đồng y dùng bài thuốc Trừ ứ thông lạc thang để thông lạc trừ ứ, hoạt huyết và hành khí.

  • Chuẩn bị: Hoàng kỳ 30g, xích thược, thương truật, uy linh tiên và ngưu tất mỗi thứ 15g, trần bì 6g, xuyên khung 8g, ý dĩ , mao đông thanh và tỳ giải mỗi thứ 24g, đương quy 12g, xuyên sơn giáp 10g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang cho đến khi cơn đau thuyên giảm.

4. Bài thuốc Đông y chữa chứng thống phong thể thận hư trọc ứ

Thể thận hư trọc ứ là thể bệnh phát lâu ngày, dai dẳng khiến khớp nổi u cục (hạt tophi), đau đầu, tiểu tiện ít, phù thũng. Thể bệnh này thường đi kèm với biến chứng lên thận (sỏi thận, viêm thận), rêu lưỡi ít, mỏng, mạch trầm huyền sáp.

Để chữa chứng thống phong thể thận hư trọc ứ, Đông y dùng các bài thuốc có tác dụng thông lạc, trừ ứ, tiết trọc và bồi bổ thận âm, dương.

  • Bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn gia giảm: Dùng ích mẫu thảo, hoàng kỳ, thục địa và xa tiền thảo mỗi thứ 24g, đỗ trọng, sơn thù và sơn dược mỗi thứ 12g, phục linh 15g, đan bì và trạch tả mỗi thứ 10g. Sắc uống trong ngày, ngày dùng 1 thang.
  • Bài thuốc Đào hồng tứ vật gia giảm: Chuẩn bị xuyên khung 8g, hồng hoa, đương quy và xích thược mỗi thứ 12g, sinh địa 24. Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

5. Bài thuốc chữa bệnh gout thể mãn tính

Bệnh gout thể mãn tính thường gây sưng đau nhiều khớp, khớp sưng to, đau nhức, khó khăn khi đi lại và co duỗi do dị dạng. Vùng da bao xung quanh khớp bị sạm đen, nổi u cục (hạt tophi). Ngoài ra, thể bệnh này còn biểu hiện qua tình trạng rêu trắng, lưỡi nhạt, mạch khẩn, trầm huyền và có thể đi kèm với tổn thương thận (suy thận cấp – mạn, tiểu ra máu, sỏi tiết niệu, viêm thận kẽ).

Chữa bệnh gút bằng Đông y
Bài Ô đầu tế tân thang được dùng để chữa bệnh gout thể mãn tính

Đối với bệnh gout thể mãn tính, Đông y dùng bài Ô đầu tế tân thang nhằm trừ thấp, chỉ thống, thông lạc và khu hàn.

  • Chuẩn bị: Quế chi 4 – 6g, tế tân 5g, ô đầu (sắc trước) 5g, tỳ giải, đương quy và xích thược mỗi thứ 12g, thổ phục linh 16g, mộc thông và uy linh tiên mỗi thứ 10g, ý dĩ 12g.
  • Thực hiện: Sắc uống, dùng mỗi ngày 1 thang.
  • Nếu khớp đau nhiều, tê cứng, có thể gia thêm tạo giác thích, chích cương tàm, hy thiêm thảo, xuyên sơn giáp và hải đồng bì.
  • Trong trường hợp khớp đau nhiều, gia thêm diên hồ sách (sao), toàn yết và ngô công.
  • Nếu thận dương hư (đau mỏi lưng gối, sợ lạnh, chân tay lạnh, rối loạn cương dương,…) gia thêm cốt toái bổ, thục thung dung và bổ cốt chỉ.

6. Thuốc Đông y trị gout thể thấp nhiệt uẩn kết

Thể thấp nhiệt uẩn kết thường gây đau, sưng nóng ổ khớp, người sợ lạnh, sốt nhẹ và đau đầu. Bên cạnh đó, thể bệnh này còn đi kèm với triệu chứng tiểu nước vàng/ đỏ, phiền táo, miệng khát, rêu lưỡi vàng nhạt, chất lưỡi đỏ và mạch nhu, sác.

Trong trường hợp này, bệnh nhân dùng bài Niêm thống thang gia giảm để thông lạc, lợi thấp nhiệt, chỉ thống và tuyên thanh.

  • Chuẩn bị: Hoàng cầm, bạch truật, đương quy và đảng sâm mỗi thứ 10g, ý dĩ nhân (sống) và xích tiểu đậu mỗi thứ 15g, thăng ma, khổ sâm, long đởm thảo (sao) và tri mẫu mỗi thứ 6g, phòng kỷ, trư linh, trạch tả và thương truật mỗi thứ 12g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

7. Trị bệnh gút thể đờm ngưng trở lạc với bài thuốc Đông Y

Chứng thống phong thể đờm ngưng trở lạc đặc trưng với triệu chứng khớp nặng, bề mặt mềm hoặc cứng, khó co duỗi và đi lại khó khăn. Một số trường hợp có thể đi kèm với tình trạng tâm lý hồi hộp, lo sợ, đau đầu, sốt cao, lưỡi ít rêu, chất lưỡi đỏ, mạch sáp, tế.

Với thể đờm ngưng trở lạc, cần dùng bài thuốc có tác dụng thông lạc, hóa đờm, khứ ứ và hòa doanh.

  • Chuẩn bị: Mộc qua, đào nhân, đương quy và xích thược mỗi thứ 10g, triết bối mẫu và dã xích đậu mỗi thứ 12g, giáp châu, ty qua lạc và tạo giác thích mỗi thứ 4.5g, uy linh tiên, hồng hoa và xuyên khung mỗi thứ 6g.
  • Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

8. Bài thuốc Đông y trị bệnh gout thể phong thấp hàn huyết ứ

Thể phong thấp hàn huyết ứ là thể bệnh phát cấp, mức độ đau thường tăng lên khi trời lạnh và thuyên giảm khi thời tiết ấm dần lên, khớp đau, cứng và khó cử động. Ở thể bệnh này, khớp sưng nhiều nhưng không có hiện tượng viêm đỏ, mạch hoạt, huyền, trầm và lưỡi trắng mỏng.

Bài thuốc Đông y điều trị bệnh gout
Bài thuốc Đông y điều trị bệnh gout thể phong thấp hàn huyết ứ có tác dụng trừ thấp, ôn kinh,…

Để chữ bệnh gout thể phong thấp hàn huyết ứ, cần dùng bài thuốc có tác dụng ôn kinh hoạt lạc, trừ thấp và khu phong.

  • Chuẩn bị: Nhẫn đông đằng và kê huyết đằng mỗi thứ 50g, kinh giới tuệ và thương truật (gia giảm liều theo chứng).
  • Thực hiện: Sắc uống, dùng mỗi ngày 1 thang.

Lưu ý khi điều trị bệnh gout (gút) theo Đông Y

Điều trị bệnh gout theo Đông y được khá nhiều bệnh nhân lựa chọn. Phương pháp này có độ an toàn cao, phù hợp với nhiều đối tượng, không gây hại lên gan, thận, các cơ quan nội tạng khác và có thể sử dụng trong thời gian dài.

Bệnh gout theo đông y
Cần tập thể dục thường xuyên và ăn uống khoa học để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh gout

Tuy nhiên để hạn chế tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả điều trị khi dùng bài thuốc Đông y, người bệnh nên chú ý những vấn đề sau:

  • Thuốc Đông y thường có hiệu quả hạn chế hơn so với thuốc Tây. Vì vậy trong trường hợp khớp đau nhiều, nồng độ acid uric trong máu quá cao và có nguy cơ gây ra các biến chứng nguy hiểm, bệnh nhân nên sử dụng thuốc đặc hiệu và áp dụng các phương pháp y tế theo chỉ định của bác sĩ.
  • Để đảm bảo hiệu quả điều trị, nên tìm gặp thầy thuốc/ bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền. Thầy thuốc sẽ tiến hành bắt mạch, đánh giá mức độ bệnh lý, chỉ định bài thuốc và gia giảm dược liệu tùy theo triệu chứng.
  • Bài thuốc Đông y trị bệnh gout có tác dụng chậm. Do đó, nên kiên trì thực hiện trong thời gian được chỉ định để đạt được hiệu quả tối ưu.
  • Nên lựa chọn địa chỉ kinh doanh dược liệu uy tín. Sử dụng dược liệu có chất lượng kém, nguồn gốc – xuất xứ không rõ ràng có thể làm giảm hiệu quả điều trị hoặc thậm chí gây ra nhiều tác dụng không mong muốn.
  • Có thể phối hợp với xoa bóp bấm huyệt và châm cứu để tăng tác dụng giảm đau.
  • Bên cạnh các phương pháp điều trị, bệnh nhân nên xây dựng thực đơn ăn uống khoa học, nghỉ ngơi hợp lý và tập thể dục thường xuyên.

Điều trị bệnh gout (gút) theo Đông y có nhiều ưu điểm như độ an toàn cao, phù hợp với nhiều đối tượng, không gây hại lên thận, gan,… Tuy nhiên phương pháp này có tác dụng chậm và cho hiệu quả hạn chế hơn so với thuốc Tây. Chính vì vậy, bệnh nhân nên xem xét tình trạng sức khỏe và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi áp dụng.